در حوزه ای که من فعالیت می‌کنم، صحبت‌های زیادی بر سر اهمیت خیابان‌ها و تأثیر طراحی آن‌ها بر جوامع ما وجود دارد. به طور خلاصه، در چند دهه گذشته توجه بسیار کمی به تأثیر خیابان بر عابرین پیاده، دوچرخه‌سواران، کاربران حمل و نقل، بازرگانان و مشتریان آن‌ها، و بر کودکان شده است. در عوض، محور بالقوه‌ی اندیشیدن به این فضاهای عمومی، بر نقش آن‌ها به عنوان مسیر تردد وسایل نقلیه قرار گرفته است.
در حالی که فعال کردن حرکت اتومبیل‌ها بی اهمیت نیست، آن رهبرانی که توجه ما – و توجه ادارات دولتیِ حمل‌ونقل- را به مردم، به خیابان‌ها نه تنها به عنوان مسیر تردد بلکه به عنوان مقصد، مکانی برای سرپا ایستادن، مکانی برای زیبایی، مکانی که چهره و احساسش، معنای خود از قرار داشتن در جامعه‌ای خاص را بیان می‌دارد، و اینکه چرا شهری از شهر دیگر متفاوت است، بازمی‌گردانند را تحسین می‌کنم. کتاب مورد تحسین منتقدان در سال گذشته یعنی طراحی خیابان، نوشته شده توسط دوستانم ویکتور دوور و جان ماسنگال، سهم عمده‌ای در این تلاش داشته است؛ چنانکه کتاب شهر قابل پیاده‌رویِ جِف اِسپِک داشته است. جنبش “خیابان‌های کامل” تأثیر بسزایی در آگاهی طراحان مسیر از نیازهای عابرین پیاده و دوچرخه‌سواران در ساخت و بهسازی زیرساخت خیابان‌ها داشته است.
اگرچه که هنوز راه درازی را در پیش داریم، نهایتاً در این کار رو به پیشرفت هستیم.
اما به نظر من راه بسیار مهم دیگری وجود دارد که در آن لازم است خیابان‌ها را در نظر گرفته و آن‌ها را بهبود بخشیم: باید به تأثیر آن‌ها بر اکوسیستم طبیعی بیشتر بیاندیشیم. در قرن 21، اکثر فضاهای مهم عمومی ما نه تنها باید کامل، مهمان نواز و زیبا باشند، بلکه باید به مفهوم زیست محیطی سبز باشند. باید فضاهایی منعطف باشند که به طبیعت احترام بگذارند.
و در این زمینه، به ندرت تفکر شده است. از مهم‌ترین این مسائل می‌توان اشاره کرده که: خیابان‌ها تنها اتومبیل‌ها و مردم را انتقال نمی‌دهند؛ آن‌ها همچنین رواناب آلوده را در امتداد سیستم‌های فاضلاب انتقال داده و، در نهایت، جریان های آبی جدید را دریافت می‌کنند. در این میان، آلاینده‌های فلزات سنگین؛ روغن و گریس؛ رسوبات؛ آفت‌کش‌ها، علف کش ها، و کودهای زمین‌های مجاور؛ و زباله‌های خانگی قرار دارند.
بزرگ‌ترین مشکل در این فرآیند مضر، این است که اکثر سطوح خیابان و پیاده روها غیرقابل نفوذ هستند، که می‌توان با ایجاد رواناب، آب‌های سطحی ناشی از باران و ذوب برف را قبل از اینکه توسط آلاینده‌ها آلوده شده و آن‌ها را با خود به سطوح پایین ببرند، به سمت خاک (و باغچه‌ها) هدایت کرد. در شهرهای قدیمی‌تری که سیستم‌های آب‌های سطحی و فاضلاب باهم ترکیب شده‌اند، رویدادهای بارشی سنگین ایجاد “سرریزِ فاضلاب ترکیب شده” را ایجاب می‌نماید؛ چیزی که حتی تمایل ندارید فکرش را هم بکنید.
در حالی که دیگر سطوح — برای مثال، پشت بام‌ها و پارکینگ‌ها – هم به سطوح غیرقابل نفوذ آبخیز در مناطق مرکزی و متراکم شهری — مکان‌هایی که به احتمال زیاد آبراهه‌ها آلوده هستند— کمک می‌کنند، خیابان‌ها به این قضیه اضافه می‌شوند. شهر فیلادلفیا برآورد کرده است که 38% سطوح غیرقابل نفوذِ درون محدوده آن، ناشی از خیابان‌هاست. علاوه بر این، رواناب حتی وقتی از قسمتی دیگر سرچشمه می‌گیرد، اغلب در سیستم خیابان‌های شهری جمع و جاری می‌شود. سازمان حفاظت از محیط زیست فدرال برآورد می‌کند که سالانه بیش از 10 تریلیون گالن رواناب فاضلاب‌های سطحی شهری و برون شهری تصفیه نشده به آب‌های سطحی راه می‌یابند که موجب تنزل بازسازی، تخریب زیستگاه ماهی‌ها، و تغییر اکولوژی و هیدرولوژی جریان می‌شود.
خبر خوب این است که پاسخی برای آن وجود دارد و این پاسخ می‌تواند جوامع ما را زیباتر و با محیط زیست سازگارتر بسازد: مصالح استراتژیک طراحی شده برای محوطه سازی و سنگ‌فرش کردن که فاضلاب‌های سطحی را قبل از اینکه به روان‌آب آلوده تبدیل شوند، جمع آوری و فیلتر می‌کنند. در خیابان‌های شهری، این قبیل زیرساخت‌های سبز فاضلاب‌های سطحی می‌توانند دربرگیرنده‌ی کاشت درختان، باغ‌های بارانی، باغچه های جمع آوری آب، آسفالت نفوذپذیر، و دیگر موارد باشند.
این اعمال نه تنها آلودگی را کنترل می‌کنند، بلکه به خنک ساختن جزایر گرم شهری (با کاهش نیاز به تهویه‌های کاهنده انرژی)، کاهش جاری شدن سیل، تغذیه آب‌های زیرزمینی، زیباسازی محله‌ها، و افزایش ارزش املاک اطراف نیز کمک می‌کنند. در بهترین نمونه‌ها، با سیاست‌ها و اعمال خیابان‌های کامل یکپارچه شده تا آن خیابان‌ها بتوانند به شیوه‌های مختلف “سبزتر” شوند. آن‌ها همچنین منابع مالی کمیاب را با رفع نیاز به افزودنِ مازاد “زیرساخت خاکستری” به شکل لوله‌های بتنی و سیستم‌های فاضلاب که کلاً گران می‌باشند، حفظ می‌کنند.
در حالی که اقدام سرسبز سازی خیابان‌ها در مراحل ابتدایی خود می‌باشد، سیاست‌ها و پروژه‌هایی در حال ظهور هستند که در کل به آن ها علاقه دارم.
به عنوان مثال، در پورتلند، اورگان، خط‌مشی خیابانِ سبز اخذ شده است تا استفاده از تسهیلات خیابانِ سبز در توسعه‌های عمومی و خصوصی ترفیع و ترویج یابد. در نتیجه‌ی آن، تعدادی پروژه‌ی سطحی از قبیل طرح بلند پروازانه خیابان سبز مرکز شهر جنوب غربی مونتگمری که تپه‌های غرب پورتلند را در امتداد یک راهرو 9 بلوکی به رودخانه ویلامیت متصل می‌سازد. این پروژه به منظور افزایش تجربه پیاده‌روی و نیز مدیریت فاضلاب‌های سطحی طراحی شده است، چنانکه جایزه 2012 از سوی انجمن آمریکاییِ معماران منظر روشن می‌سازد:
“طرح خیابان سبز جنوب غربی مونتگمری نشان می‌دهد که چگونه، حتی در شرایط تمام شهری شده، خیابان‌های مرکز شهر را می‌توان برنامه ریزی و تعمیرات اساسی کرد، نه تنها برای مدیریت کامل رواناب فاضلاب‌های سطحی، بلکه برای ایجاد، ادغام، و حفظ فضاهای پر جنب و جوش پیاده. از معمار منظر خواسته شد تا نقش اولیه در ایجاد منظر شهری بسیار یکپارچه و پیاده محور که راهبردهای زیرساختی مختلفی از قبیل آبگیرهای فاضلاب های سطحی، نواحی کاشت، دیوارهای سبز، بام‌های سبز، انتقال استادانه فاضلاب‌های سطحی، و طراحی خیابان‌های “بدون جدول”، را در طول این خیابان به عهده بگیرد. “
این پروژه که چندین تکنیک فوق‌الذکر را به کار گرفته و طی مراحلی در حال اجراست، به منظور تصفیه 1.8 میلیون گالن روان‌آب فاضلاب طراحی شده است. در طول این مسیر، عابرین پیاده در اولویت قرار دارند.
یکی دیگر از شهرهای با سیاست قوی خیابانِ سبز – و سیاست‌های زیرساختی بلندپروازانه عموماً سبز – فیلادلفیاست، که راهنمایی 95 صفحه‌ای از طراحی خیابان‌های سبز منتشر کرده است (به علاوه کتابچه‌ای 110 صفحه‌ای دیگر از ضمائم تفصیلی). کتابچه‌ی راهنمایی که سال گذشته منتشر کرد، شامل دستوالعمل‌ها و مشخصات خاص مصور می‌باشد برای تطبیق شرایط خاص محله و جاده، با اعمال خاص سرسبزسازی از قبیل “فروبرنده‌های” آب‌های سطحی با گسترش دادن جدول‌هایی برای ایجاد محوطه سبز (و نیز کوتاه‌تر و راحت‌تر ساختن عبور عرضی پیاده‌ها)؛ کاشت درختان و ایجاد گلجای؛ پیاده رو نفوذپذیر؛ ناودان سبز؛ چاه زهکشی؛ و دیگر شیوه‌های مؤثر می‌باشد.
اداره آب فیلادلفیا همکاری نزدیکی با دفتر حمل و نقل و خدمات شهری شهردار، وزارت خیابان‌ها، پارک و فضاهای تفریحی فیلادلفیا، و دیگر خدمات عمومی، شرکا، و سازمان‌ها دارد، به منظور توسعه الگوهایی که برای کاربرد در شرایط گوناگون خیابان‌های شهری به اندازه کافی انعطاف پذیر باشند. بر اساس وبسایت این مجموعه، “دفترچه راهنمای طراحی خیابان‌های سرسبز”، انواع شیوه‌های سبز زیرساختی فاضلاب‌های سطحی را مناسب انواع خیابان‌ها به تفصیل بیان داشته، جزئیات استاندارد طراحی را فراهم آورده، و فرآیندهای بازرسی لازم برای بازبینی و ساخت را ارائه کرده است. متخصصان طراحی، مهندسان، برنامه ریزان، و توسعه دهندگان با حرکتی رو به جلو، می‌توانند از استانداردهای طراحی تأیید شده و روش‌های موجود در آن برای تسریع توسعه خیابان سبز در فیلادلفیا استفاده کنند.
یک معرفی مختصر و عالی برای کتابچه راهنمای فیلادلفیا و اهدافی که برای آن طراحی شده است، در وب سایت مکان‌های بهترکه توسط لیزا آنگستروم نیسنسون، رهبر دیرین و پیشگام شهر، تأسیس و نگهداری شده است. (اینجانب به طور کلی، سایتمکان‌های بهتر را عنوان مجموعه‌ای در دسترس برای کسب اطلاعات راجع به بهترین اعمال در شهرهای سراسر جهان شدیداً پیشنهاد می‌دهم.) لیستی از پروژه‌های خیابانِ سبز که در حال حاضر در فیلادلفیا در جریان است را می‌توان در وب سایت وزارت آب این شهر یافت.
شهرها برای طبیعت مهم هستند، چراکه الگوهای توسعه و زندگی فشرده به حفظ منابع آبی و اکوسیستم‌های طبیعی فراتر از مرزهای شهر کمک می‌کند. بدون وجود شهرهای متراکم، مناطق حومه به شکلی تقسیم می‌شوند که در تضادِ با عملکرد سیستم‌های طبیعی (و نیز زیبایی منظره) می‌باشند، که دقیقاً به همین دلیل است که پراکندگی حومه شهر چنین فاجعه‌ای برای منظره طبیعی محسوب می‌شود.
اما طبیعت نیز برای شهرها مهم است، چراکه شهرها را زیباتر، کاربردی‌تر، و مهمان نوازتر می‌سازد. رو تحقیقات زیاد رو به رشد، بدون شک نشان می‌دهد که سلامت جسمی و روانی ما در حضور طبیعت شهری بهبود می‌یابد. بدین ترتیب، چالش در شهرها بر سر این است که طبیعت را به شیوه‌ای به فضای شهری بیاوریم که بیشتر از اینکه جایگزین زندگی مدنی بشود، آن را پشتیبانی کند. کمتر راهی را سراغ دارم که این امر را یکپارچه‌تر از سرسبزسازی خیابان‌ها به انجام رساند.
