مقررات ملی ساختمان ایران

لازم‌الاجرا بودن مقررات ایمنی و حفاظت در حین اجرای کار از مجموعه مقررات ملی ساختمان ایران

1372.04.20 ـ 9975ت81ک ـ 1372.07.03 ـ 644
‌شهرداری ـ نظام معماری و ساختمانی
‌وزارت مسکن و شهرسازی ـ وزارت کشور
اکثریت وزرای عضو کمسیون امور زیربنایی و صنعت هیأت دولت در جلسه مورخ 1372.4.20 با توجه به اختیار تفویضی هیأت وزیران (‌موضوع تصویب‌نامه‌شماره .5002ت 472ه مورخ 1371.10.12) بنا به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی و کشور و به استناد ماده (17) قانون نظام مهندسی‌ساختمان ـ مصوب 1371 ـ تصویب نمودند:
ضوابط مندرج در مقررات ملی ایمنی و حفاظت در حین اجرای کار از مجموعه مقررات ملی ساختمانی ایران که به شرح پیوست توسط وزارت مسکن و‌شهرسازی تدوین و به تأیید وزیر مسکن و شهرسازی رسیده است در محدوده شهرهای مشمول ماده (15) قانون نظام مهندسی ساختمان (‌به استثنای شهرهای‌موضوع تبصره (2) ماده مذکور) لازم‌الاجرا می‌باشد.

تبصره 1 ـ شهرهای مشمول تبصره (2) ماده (6) قانون نظام معماری و ساختمانی سابق در انطباق با ماده (15) قانون نظام مهندسی ساختمان مشمول این مقررات می باشند.

تبصره 2 ـ شهرداریها، صاحبان حرف مهندسی ساختمان و مالکین موظف به رعایت این مصوبه در حوزه شمول تعیین شده می باشند.

تأیید می گردد اکبر هاشمی رفسنجانی ـ رییس جمهور این تصویب نامه در تاریخ 1372.6.30 به تأیید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است. حسن حبیبی ـ معاون اول رییس جمهور

مقررات ملی ساختمانی ایران

مبحث 12 ـ ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا . بسمه تعالی . در تاریخ 72.4.6 امضاء کنندگان ذیل توافق نمودند که متن پیوست به منزله پیش نویس مصوبه کمیسیون امور زیر بنایی و صفت برای تعیین حوزه شمول مباحث زیر به وزراء محترم مسکن و شهرسازی و کشور پیشنهاد شود تا در قالب ماده 17 قانون نظام مهندسی ساختمان به تصویب برسد

1 ـ مبحث مقررات ملی ایمنی و حفاظت کار در حین اجراء ( مبحث دوازدهم)

2 ـ مبحث مقررات ملی تأسیسات بهداشتی ( مبحث شانزدهم)

3 ـ مبحث مقررات ملی پی و پی سازی این پیش نویس در مورد سایر مباحث نیز قابل اعمال می باشد. محسن بهرام غفاریمحمدعلی پنجه فولادگران مدیر کل دفتر نظامات مهندسی وزارت مسکن مدیر کل دفتر فنی وزارت کشور مقررات ملی ساختمانی ایران

مبحث 12 ـ ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا شامل: ـ کلیات ـ ایمنی عمومی ـ وسایل و سازه های حفاظتی و تسهیلات بهداشتی ـ وسایل و تجهیزات ـ عملیات اجرایی فهرست مندرجات عنوانشماره صفحه ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

12 ـ 1 کلیات 5

12 ـ 1 ـ 1 هدف5

12 ـ 1 ـ 2 دامنه کاربرد 5

12 ـ 1 ـ 3 تعاریف کلی و واژه ها5

12 ـ 1 ـ 4 اجازه های مخصوص7

12 ـ 1 ـ 5 مسئولیت ایمنی 7

12 ـ 1 ـ 6 کار در ساعت غیر عادی 8

12 ـ 2 ایمنی عمومی9

12 ـ 2 ـ 1 ایمنی و سلامت مردم و کارگران9

12 ـ 2 ـ 2 جلوگیری از حریق، سوختگی و برق گرفتگی 10

12 ـ 2 ـ 2 ـ 1 کلیات10

12 ـ 2 ـ 2 ـ 2 مایعات قابل احتراق و نظایر آن10

12 ـ 2 ـ 2 ـ 3 وسایل گرم کننده موقت 22

12 ـ 2 ـ 2 ـ 4 پخت قیر و آسفالت 22

12 ـ 2 ـ 2 ـ 5 دیگهای بخار 22

12 ـ 2 ـ 2 ـ 6 برش و جوشکاری با گاز و الکتریسیته22

12 ـ 2 ـ 2 ـ 7 مراقبت و نگهداری از سیلندرهای گاز تحت فشار23

12 ـ 2 ـ 2 ـ 8 قالبهای بتنی 23

12 ـ 2 ـ 2 ـ 9 انبار نمودن مواد قابل اشتغال 23

12 ـ 2 ـ 2 ـ 10 مایعات و آشغالهای قابل احتراق23

12 ـ 2 ـ 2 ـ 11 خطوط تحت فشار برق12

12 ـ 2 ـ 2 ـ 12 وسایل و تجهیزات اطفای حریق 13

12 ـ 2 ـ 3 کمکهای اولیه 13

12 ـ 2 ـ 3 ـ 1 کلیات13

12 ـ 2 ـ 3 ـ 3 جعبه کمکهای اولیه14

12 ـ 3 وسایل و سازه های حفاظتی و تسهیلات بهداشتی 14

12 ـ 3 ـ 1 وسایل و تسهیلات بهداشتی14

12 ـ 3 ـ 1 ـ 1 کلیات14

12 ـ 3 ـ 1 ـ 2 آب آشامیدنی 14

12 ـ 3 ـ 1 ـ 3 سرویسهای بهداشتی 14

12 ـ 3 ـ 1 ـ 4 محلهای تعویض لباس ( رختکن)14

12 ـ 3 ـ 1 ـ 5 غذاخوری، محل اقامت و استراحت کارگران 14

12 ـ 3 ـ 1 ـ 6 نور و روشنایی14

12 ـ 3 ـ 1 ـ 7 تهویه14

12 ـ 3 ـ 2 سازه های حفاظتی15

12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 نرده استاندارد15

12 ـ 3 ـ 2 ـ 2 پاخورهای چوبی15

12 ـ 3 ـ 2 ـ 3 راهرو سرپوشیده موقت 15

12 ـ 3 ـ 2 ـ 4 سقف موقت، سرپوش حفاظتی16

12 ـ 3 ـ 3 وسایل حفاظت فردی 16

12 ـ 3 ـ 3 ـ 1 کلیات16

12 ـ 3 ـ 3 ـ 2 کلاه ایمنی17

12 ـ 3 ـ 3 ـ 3 کفش و پوتین ایمنی17

12 ـ 3 ـ 3 ـ 4 عینک و نقاب حفاظتی17

12 ـ 3 ـ 3 ـ 5 دستکش حفاظتی 17

12 ـ 3 ـ 3 ـ 6 دستکشهای لاستیکی عایق 17

12 ـ 3 ـ 3 ـ 7 چکمه و نیم چکمه لاستیکی18

12 ـ 3 ـ 3 ـ 8 لباس ایمنی برای جوشکاران و شغلهای مشابه 18

12 ـ 3 ـ 3 ـ 9 ماسک حفاظتی 18

12 ـ 3 ـ 3 ـ 10 کمربند ایمنی19

12 ـ 4 وسایل و تجهیزات 19

12 ـ 4 ـ 1 ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی 19

12 ـ 4 ـ 1 ـ 1 کلیات19

12 ـ 4 ـ 1 ـ 2 وسایل و تجهیزات مکانیکی 20

12 ـ 4 ـ 1 ـ 3 دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر21

12 ـ 4 ـ 1 ـ 4 وسایل موتوری نقل و انتقال، خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمانی22

12 ـ 4 ـ 2 وسایل و تجهیزات الکتریکی 22

12 ـ 4 ـ 3 داربست24

12 ـ 4 ـ 4 نردبان25

12 ـ 4 ـ 5 راه پله موقت، راه های شیب دار و معابر25

12 ـ 4 ـ 5 ـ 1 راه پله موقت 25

12 ـ 4 ـ 5 ـ 2 راه های شیب دار و معابر25

12 ـ 5 عملیات اجرایی27

12 ـ 5 ـ 1 تخریب27

12 ـ 5 ـ 1 ـ 1 کلیات27

12 ـ 5 ـ 1 ـ 2 تخریب کف و سقف28

12 ـ 5 ـ 1 ـ 3 تخریب دیوار 28

12 ـ 5 ـ 1 ـ 4 تخریب استخوان بندی ( اسکلت)29

12 ـ 5 ـ 1 ـ 5 مصالح و ضایعات29

12 ـ 5 ـ 2 گودبرداری30

12 ـ 5 ـ 2 ـ 1 کلیات30

12 ـ 5 ـ 2 ـ 2 حفاری، خاکبرداری و خاکریزی30

12 ـ 5 ـ 2 ـ 3 چاه کنی31

12 ـ 5 ـ 3 برپایی و نصب اسکلت و سایر کارهای ساختمانی31

12 ـ 5 ـ 3 ـ 1 برپایی و نصب اجزای فلزی سازه 32

12 ـ 5 ـ 3 ـ 2 اجرای اعضا و اجزای سازه های بتنی 32

12 ـ 5 ـ 3 ـ 3 اجرای تأسیسات حرارتی و برودتی33

12 ـ 5 ـ 3 ـ 4 سیم کشی و نصب تأسیسات و تجهیزات برقی 33

12 ـ 5 ـ 3 ـ 5 سیم کشی برای استفاده های موقت 33

12 ـ 5 ـ 3 ـ 6 عایق کاری و آسفالت34

12 ـ 5 ـ 3 ـ 7 نماسازی ساختمان 34 ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مقررات ملی ساختمانی ایران

مبحث 12 ـ ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا

12 ـ 1 کلیات

12 ـ 1 ـ 1 ـ هدف: هدف این مبحث تعین حداقل ضوابط و مقررات به منظور تأمین امین و بهداشت عمومی در هنگام اجرای عملیات ساختمانی می باشد.

12 ـ 1 ـ 2 ـ 1 ـ دامنه کاربرد

12 ـ 1 ـ 2 ـ 2 ـ سایر مقررات مربوط به ایمنی علمیات ساختمانی ( از جمله آیین نامه و مقررات حفاظتی کارگاه های ساختمانی) که توسط مراجع ذیصلاح تدوین، تصویب و ابلاغ گردیده است به قوت خود باقی می باشد.

12 ـ 1 ـ 3 ـ تعاریف کلی و واژه ها: در این بخش تعاریف زیر، ارائه می شود مورد استفاده قرار می گیرد. سایر اصطلاحاتی که جنبه عمومی ندارد، در موقع مناسب تعریف خواهد شد. برای اصطلاحاتی که در این مبحث تعریف نشده است. معنای متداول آن مورد نظر است.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـ ” ایمنی عمومی” عبارت است از: الف: ایمنی ( سلامت و بهداشت) کلیه کارگران و افراد متفرقه که به نحوی با عملیات ساختمانی در محیط کارگاه مرتبط می باشند. ب: ایمنی ( سلامت و بهداشت) کلیه افرادی که در مجاورت یا نزدیکی ( تا شعاع مؤثر) کارگاه ساختمانی، عبور و مرور، فعالیت یا زندگی می کنند. پ: مراقبت و حفاظت از ابنیه، وسایل نقلیه، تأسیسات، تجهیزات و نظایر آن در داخل یا مجاورت کارگاه ساختمانی.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـ ” عملیات ساختمانی” عبارت است از: الف: گودبرداری ( عملیات خاکی) شامل حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب، خاکبرداری، خاکریز، حفاری و پی کنی با وسایل دست و ماشین آلات مکانیک. ب: ایمنی ( سلامت و بهداشت) کلیه افرادی که در مجاورت یا نزدیکی ( تا شعاع مؤثر) کارگاه ساختمانی، عبور و مرور، فعالیت یا زندگی می کنند. پ: مراقبت و حفاظت از ابنیه، وسایل نقلیه، تأسیسات، تجهیزات و نظایر آن در داخل یا مجاورت کارگاه ساختمانی.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 2 ـ ” عملیات ساختمانی” عبارت است از: الف: گودبرداری “( عملیات خاکی) شامل حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب، خاکبرداری، خاکریزی حفاری و پی کنی با وسایل دستی و ماشین آلات مکانیکی. ب: هر گونه تغییر یا جابجایی در دیوارها و یا اعضای اصلی سازه ای و نیز توسعه بنا و یا اضافه کردن ؟؟. پ: مرمت و بازسازی و هر گونه تعمیر اساسی که موجب افزایش توان برابری ساختمان باشد نظیر تعویض سقف و یا هر یک از اعضای اصلی سازه ای و یا بازسازی ساختمانهای تخریب شده در اثر عوامل مختلف. ت: عملیاتی که به منظور نگهداری ساختمان انجام می شود شامل: مراقب و حفاظت ساختمان از بروز خرابهای تعمیر و یا تجدیدنما، تعمیر آسانسور و سایر تجهیزات و تأسیسات ساختمانی، نظافت نما و شیشه های بیرونی، نقاشی، نازک کاری و نظایر آنها. ث: تخریب بنا ج: ” احداث ساختمان” شامل.

1 ـ عملیات اجرایی اسکلت و سفت کاری ساختمان اعم از ساختمانهای با اسکلت فلزی، بتنی، چوبی، مصالح بنایی، قطعات پیش ساخته و یا ترکیبی از آنها.

2 ـ عملیات اجرایی تأسیسات حرارتی و برودتی، برقی، بهداشتی ( آب و فاضلاب)، گاز، آتش نشانی و نظایر آنها.

3 ـ عملیات اجرایی نازک کاری، نماسازی و دیگر کارهای مراحل پایانی ساختمان

4 ـ ساختن قطعات پیش ساخته در محل کارگاه ساختمانی.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 3 ـ ” کارگاه ساختمانی” محلی است که یک یا تعدادی از عملیات ساختمانی مندرج در مفاد بند 12 ـ

1 ـ 3 ـ 2 در آن انجام می شود.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 4 ـ ” محل کار” محلی است در محدوده کارگاه ساختمانی که در اختیار کارفرما می باشد کارگران برای انجام کار به آنجا وارد می شوند.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 5 ـ ” کارفرما” شخصی است حقیقی یا حقوقی که یک یا چند کارگر را در کارگاه ساختمانی ( محل کار) به کار می گمارد، اعم از این که مقاطعه کار، پیمانکار اصلی، پیمانکار جزء، مالک و یا قائم مقام قانونی وی باشد.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 6 ـ ” کارگر” شخصی است که در کارگاه ساختمانی ( محل کار) زیر نظر کارفرما کار می کند.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 7 ـ ” فرد خود اشتغال” شخصی است ذیصلاح که در کارگاه ساختمانی بدون به کارگیری کارگران دیگر مسئولیت انجام تمام یا قسمتی از عملیات ساختمانی با به عهده دارد.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 8 ـ ” شخص ذیصلاح” شخصی است که شرایط لازم از قبیل آموزش مناسب، تجربه، مهارت و آگاهی کافی جهت اجرای صحیح امور محوله را داشته باشد.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 9 ـ ” مراجع ذیصلاح” مرجعی است که طبق قانون صلاحیت تدوین، تصویب و یا ابلاغ ضوابط و مقررات مشخصی را داشته باشد.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 10 ـ ” مقام رسمی ساختمان” مرجعی است که طبق قانون مسئول صدور پروانه ساختمان و نظارت بر امر ساختمان سازی در محدوده مورد عمل خود می باشد.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 11 ـ ” مهندس ناظر” شخصی است حقیقی یا حقوقی که طبق قانون نظام معماری و ساختمانی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از وزارت مسکن و شهرسازی است و در حدود صلاحیت خود مسئولیت طراحی: محاسبه یا نظارت بر تمام یا قسمتی از عملیات ساختمانی موضوع بند 12 ـ 1 ـ 3 ـ 2 را به عهده دارد.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 12 ـ ” وسایل و تجهیزات” عبارت است از ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی، از قبیل وسایل و تجهیزات مکانیکی ( دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر، وسایل موتوری نقل و انتقال، خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمان)، داربستها، نردبانها، جان پناه ها، سکوها، راهروها و تسهیلات مشابه و به طور کلی وسایل حفاظتی و حمایتی که در کارگاه ساختمانی به کار گرفته می شود.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 13 ـ ” حادثه” واقعه ای است که بدون برنامه و انگیزه قبلی، به طور غیر منتظره ای اتفاق افتد و باعث خسارت مالی و یا صدمه جانی شود.

12 ـ 1 ـ 3 ـ 14 ـ کار در ساعت غیر عادی، عبارت از کاری است که در خارج از وقت و یا ساعت عادی کار انجام می شود و شامل کار افراد نگهبان و کارگران حفاظت و ایمنی نمی گردد.

12 ـ 1 ـ 4 اجازه های مخصوص ( مجوزهای خاص)

12 ـ 1 ـ 4 ـ 1 ـ قبل از شروع عملیات ساختمانی باید کلیه گواهی ها و اجازه های لازم به منظور اجرای علمیات ساختمانی، انبار کردن مصالح در پیاده روها، خیابانها و سایر فضاهای عمومی همچنین استفاده از تسهیلات عمومی از مراجع ذیربط اخذ گردد. مسدود یا محدود نمودن پیاده روها و معابر عمومی با رعایت بند 12 ـ 2 ـ 1 ـ 2 مجاز می باشد.

12 ـ 1 ـ 4 ـ 2 ـ ساختمانهای موقتی ( سازه های موقتی): کلیه نقشه ها و مشخصات راهروهای سرپوشیده، گذرگاه ماشین آلات، شمعها و سپرها، پایه های پلها، حفاظها و دست اندازها و وسایل و تجهیزاتی از این قبیل باید قبل از ساخت، نصب و به کارگیری به تأیید مهندس ناظر برسد.

12 ـ 1 ـ 4 ـ 3 ـ به منظور پیش بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار باید قبل از شروع عملیات ساختمانی کلیه نقشه های ساختمانی و برنامه کار احداث ساختمانهای مراکز تولیدی و صنعتی به تأیید واحدهای تابع وزارت کار و امور اجتماعی برسد.

12 ـ 1 ـ 5 ـ 1 ـ در هر گاه ساختمانی کارفرما موظف است اقدامات لازم به منظور حفظ و تأمین ایمنی عمومی را به عمل آورد.

12 ـ 1 ـ 5 ـ 2 ـ هر گاه یکی یا چدن کارفرما و یا افراد خود اشتغال به طور همزمان در یک کارگاه ساختمانی مشغول به کار باشند، باید با هماهنگی و یکدیگر اقدامات لازم جهت حفظ و تأمین ایمنی عمومی را به گونه ای که در این مبحث و سایر قوانین و مقررات ملی تعیین شده است به عمل آورند و مهندسی ناظر نیز موظف به نظارت و کنترل می باشند.

12 ـ 1 ـ 5 ـ 3 ـ هر کارفرمای اصلی یا کارفرمای جزء مسئول تدارک و فراهم آوردن روشنایی کافی در فضاهای عمومی فراهم آوردن و پوشاندن نرده و حفاظ اطراف سقفها و دوایرهای خالی و فضاهای باز، فراهم آوردن و نصب نرده و حفاظ اطراف پله ها و پاگردها، فراهم آوردن ورودی ایمنی برای کارگاه ساختمانی و محل کار، فراهم آوردن وسائل اطفای حریق، تأمین آب آشامیدنی سالم و سرویسهای بهداشتی، فراهم آوردن وسائل حفاظت فردی و کمکهای اولیه و به طور کلی فراهم آوردن و تأمین شرایط ایمنی عمومی در داخل و خارج کارگاه ساختمانی می باشد.

12 ـ 1 ـ 5 ـ 4 ـ هر کارفرما در ارتباط با عملیات ساختمانی باید ابزار، وسایل و تجهیزات لازم برای انجام کار کارگران را با رعایت این مبحث فراهم، آماده و نگهداری نماید و در اختیار کارگران قرار دهد و ضمن دادن آموزشهای لازم به آنها مراقبت نماید که از آن وسایل استفاده درست به عمل آورند.

12 ـ 1 ـ 5 ـ 5 ـ عملیات ساختمانی باید طوری برنامه ریزی و اجرا شود که خطرات احتمالی ناشی از آن در داخل به خارج از محل کار در اسرع وقت قابل پیشگیری باشد.

12 ـ 1 ـ 5 ـ 6 ـ در صورت احتمال وقوع خطر جانی کارفرما موظف است فوراً کار را متوقف نموده، کارگران را از محل احتمال وقوع حادثه دور کند.

12 ـ 1 ـ 5 ـ 7 ـ کارفرما باید وقوع هر گونه حادثه ناشی از کار یا در غیر ساعت کار عادی روزانه در محل کارگاه را در اسرع وقت و قبل از آن که علایم و آثار مرتبط با آن از بین رفته باشد به واحدهای تابعه وزارت کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد.

12 ـ 1 ـ 6 ـ ” کار در ساعت غیر عادی”:

12 ـ 1 ـ 6 ـ 1 ـ به هیچ کارگری نباید اجازه داده شود که خارج از ساعت عادی کار در محل کار به تنهایی مشغول به کار باشد.

12 ـ 1 ـ 6 ـ 2 ـ روشنایی کافی در محل کار و امکان برقرار ارتباط برای کارگران و همچنین کلیه سرویسهای مورد نیاز برای آنان باید فراهم گردد.

12 ـ 2 ـ ایمنی عمومی

12 ـ 2 ـ 1 ـ 1 ـ در موقع اجرای عملیات ساختمانی باید با رعایت مفاد این مبحث و استفاده از روشهای مناسب دیگر ایمنی عمومی تأمین گردد.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 2 ـ مسدود و یا محدود نمودن پیاده روها و معابر عمومی و سایر فضاهای عمومی جهت انبار کردن مصالح با عملیات ساختمانی با رعایت مفاد بند 12 ـ 1 ـ 4 ـ 1 و 12 ـ 2 ـ 1 ـ 3 و موارد زیر امکان پذیر می باشد. الف: وسایل، تجهیزات و مصالح ساختمانی باید در جایی قرار داده شود که موجب بروز حوادث ناشی از رفت و آمد عابرین و وسایط نقلیه نگردد، به علاوه مصالح و وسایل فوق شبها نیز باید به وسیله علایم درخشان و یا چراغهای قرمز احتیاط مشخص گردد. ب: در مواردی که مصالح ساختمانی در معابر عمومی یا مجاور آن تخلیه می شود باید مراقبت کافی به منظور جلوگیری از لغزش، فرو ریختن یا ریزش احتمالی آنها به عمل آید. پ: در مواردی که پایه های داربست ( موضوع فصل 12 ـ 4 ـ 3) در معابر عمومی قرار می گیرد باید با استفاده وسایل مؤثر از جابجا شدن و حرکت پایه های آن جلوگیری شود.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 3 ـ هنگامی که بر اثر عملیات ساختمانی خطری متوجه رفت و آمد عابرین یا اتومبیلها می گردد باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 2 ـ 1 ـ 2 و با کسب نظر از مراجع ذیربط یک یا چند مورد از موارد زیر به کار گرفته شود. الف: گماردن یک یا چند نگهبان با پرچم اعلام خطر. ب: نصب چراغهای چشمک زن با علایم درخشان در فاصله مناسبی از محوطه خطر. پ: نصب علامی آگاهی دهنده و وسایل کنترل مسیر. ث: ایجاد سازه های حفاظتی با رعایت مفاد فصل 12 ـ 3 ـ 2 و بند 12 ـ 2 ـ 1 ـ 4.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 4 ـ در صورتی که عملیات ساختمانی ( به جز موارد مربوط به مفاد بند 12 ـ 2 ـ 1 ـ 5) در فاصله کمتر یا مساوی 3 متر از راه عبور عمومی صورت گیرد، کارگاه ساختمانی باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 به وسیله حفاظت محصور گردد. در صورتی که عملیات ساختمانی در فاصله بیش از 3 متر از راه عبور عمومی انجام شد، کارگاه ساختمانی باید به وسیله حفاظ یا سایر جداکننده ها به تشخیص مقام رسمی ساختمان محصور گردد.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 5 ـ در صورتی که عملیات ساختمانی، بناهای الف: در طبقه یا 8 متر ارتفاع در فاصله کمتر از 3 متر از راه عبور عمومی ب: چهار طبقه یا 15 متر ارتفاع در فاصله 6 متر از راه عبور عمومی پ: بیش از چهار طبقه یا 15 متر ارتفاع صورت گیرد، باید یک راهرو سرپوشیده موقتی با رعایت مفاد بند 12 ـ 3 ـ

2 ـ 3 در راه عبور عمومی در طول ساختمان ایجاد گردد. مگر این که نسبت فاصله ساختمان تا راه عبور عمومی به ارتفاع ساختمان بیش از 1.2 باشد.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 6 ـ در صورتی که راه عبور عمومی با رعایت مفاد بند 12 ـ 2 ـ 1 ـ 2 محدود با مسدود شده باشد باید راه عبور عمومی با رعایت مفاد فصل 12ـ 3 ـ 2 در محل مناسبی که به تأیید مراجع ذیربط خواهد رسید ایجاد گردد.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 7 ـ بر روی محلهای حفاری در معابر عمومی که به منظور استفاده از تسهیلات عمومی از نصب انشعابات مربوط صورت می گیرد باید یک پل موقت عبور عابر پیاده با مقاومت لازم یا عرض حداقل 1.5 متر یا عرض پیاده رو ایجاد شود. در صورتی که حفاری در خیابان صورت گرفته باشد باید موقتاً پلی با مقاومت کافی و با عرض مناسب ایجاد شود.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 8 ـ اطراف سقفها دوایرهای خالی و کلیه فضاهای باز از قبیل چاه های آسانسور، فضای پلکانها و محلهای پیش بینی شده برای عبور لوله های تأسیسات و کابلهای برق تا زمان پوشیده شدن یا نصب موانع اصلی باید با رعایت مفاد بندهای 12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 و 12 ـ 3 ـ 2 ـ 2 به وسیله نرده های مستحکم یا پاخورهای چوبی به خوبی محافظت گردند.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 9 ـ بارگذاری بیش از حد ایمنی روی هر استخوان بندی، حفاظ موقتی، چوب بست محوطه های اطراف پی کنی و سرپوشیده های گذرگاه ها و نظایر آن مجاز نمی باشد.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 10 ـ در صورت بروز خطرهایی که نمی توان به طرق دیگر ایمنی عمومی را تضمین نمود و همچنین برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه به محوطه محصور شده یا به منطقه خطر و نیز برای حفظت علایم نصب شده، باید مراقب یا مراقبینی در تمام طول روز و شب گمارده شوند به علاوه کارگاه ساختمانی یا قسمتهای ساخته شده ای از آن در شرایطی که ایمنی عمومی را به خطر می اندازد نباید به حال خود رها شود.

12 ـ 2 ـ 1 ـ 11 ـ جابجایی و حمل و نقل چوب، تیرآهن و سایر مصالحی و ضایعاتی که انتقال داده می شوند باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 4 ـ 1 ـ 4 صورت گیرد.

12 ـ 2 ـ 2 ـ جلوگیری از حریق، سوختگی و برق گرفتگی

12 ـ 2 ـ 2 ـ 1 کلیات الف: در کلیه عملیات ساختمانی که برش و جوشکاری صورت می گیرد یا مواد داغ و قابل احتراق به کار گرفته شده یا انبار می شود رعایت مفاد این فصل لازم الاجرا می باشد. ب: در کلیه محلهایی که خطر آتش سوزی وجود دارد کشیدن سیگار ممنوع می باشد باید علامت ” خطر آتش سوزی، سیگار نکشید” در محلهای مذکور نصب شود. پ: آتش زدن هر نوع آشغال، ضایعات و خرده مصالح قابل احتراق و نظایر آن ممنوع می باشد مگر با کسب اجازه از مراجع ذیربط. ت: جمع آوری و انبار نمودن روغن، گریس، کهنه های روغنی و نخاله های آلوده به روغن و مواد نفتی و نظایر آن روی یا در مجاورت وسایل و تجهیزات ساختمانی یا در مجاورت آنها مجاز نمی باشد. ث: کلیه وسایل گرم کننده اعم از دایم یا موقت باید به نحو درست نصب شوند به طوری که از دیوارها و قطعات چوبی کمتر از یک متر و از جداکننده های برزنتی و نظایر آن کمتر از 3 متر فاصله نداشته باشند.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 2 ـ مایعات قابل احتراق و نظایر آن الف: قبل از سوخت گیری باید موتور ماشین آلات خاموش شود و از ریختن مواد سوختی روی اگزوز و قسمت داغ موتور جلوگیری گردد. ب: کلیه مایعاتی که نقطه شعله زنی آنها کمتر از 7 درجه سانتیگراد می باشد نباید روی سطح زمین نگهداری شوند مگر این که به صورت محدود داخل ظروف و یا مخازن حفاظت شده باشند. پ: خروجی و سرریز مخازن سوخت نباید در جایی تعبیه شده باشد که نشست و یا سرریز مخازن مذکور روی موتور اگزوز، تابلو و کلید برق و باطری یا سایر منابع ایجاد جرقه ریخته شود ث: در جایی که بخار مایعات قابل اشتعال وجود دارد نباید از وسایلی که تولید جرقه می کند نظیر سیگار، پیلوت گاز، چراغ و سایر وسایل الکتریکی استفاده شود.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 3 ـ وسایل گرم کننده موقت الف: در مواردی که در محل کار از بخاری یا هر وسیله دیگر گرم کننده روباز به صورت موقت استفاده می شود باید کلیه ضوابط و مقررات مربوط از قبیل درجه حرارت ماکزیمم، فاصله وسیله گرم کننده تا مواد قابل احتراق، خروج گازهای مضر و همچنین سایر مواردی که توسط مراجع ذیصلاح اعلام شده است رعایت گردد. ب: در هنگام استفاده از وسایل گرم کنند موقت باید تهیه لازم و کافی صورت گیرد. پ: وسایل گرم کننده موقت در موقع استفاده باید به نحو مطمئن روی کف قرار داده شود، به طوری که امکان واژگون شدن آنها وجود نداشته باشد. به علاوه وسایل اطفای حریق مناسب نیز باید در محل موجود باشد. ث: در مواقعی که از گاز مایع برای گرم کردن محلهای موقت کار استفاده می شود مخزن گاز باید خارج از ساختمان و در فضای آزاد قرار داده شود.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 4 ـ پخت قیر و آسفالت الف: بشکه و دیگهای پخت قیر و آسفالت در موقع استفاده باید در جای خود محکم شده باشند به طوری که در حین کار هیچ خطری متوجه افراد نشود. ب: بشکه و دیگهای پخت قیر و آسفالت باید در خارج ساختمان و در فضای باز قرار داده شود. قراردادن آنها در معابر عمومی بدون کسب اجازه از مقام رسمی ساختمان مجاز نمی باشد. پ: در موقع کار با دیگهای پخت قیر و آسفالت باید وسایل اطفای حریق مناسب در دسترس باشد. ت: ظروف محتوی قیر داغ نباید در محوطه بسته نگهداری شود مگر آن که قسمتی از محوطه باز بوده، و عمل تهویه به طور کامل و کافی انجام گیرد. ث: کارگرانی که به پختن قیر و اسفالت مشغول می باشند باید به دستکش و ساعد بند حفاظتی مجهز باشند، به علاوه بالا بردن آسفالت یا قیر داغ به وسیله کارگر از نردبان ممنوع می باشد.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 5 ـ دیگهای بخار، کلیه دیگهای بخار اعم از این که به صورت موقت یا دائم مورد استفاده قرار گیرد باید توسط افراد ذیصلاح و با رعایت مقررات مبحث تأسیسات برودتی و حرارتی ( مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمانی ایران) نصب و راه اندازی شود.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 6 ـ برش و جوشکاری با گاز و الکتریسیته: الف: قبل از شروع عملیات جوشکاری یا برش کلیه دستگاه های اندازه گیری کنترل فشار و شدت جریان و نظیر آن باید کنترل شود. ب: به منظور حفاظت افراد با مواد قابل احتراق در مقابل جرقه، تابش و نظایر آن باید از وسایل حفاظتی نظیر ماسک، سپر و توری استفاده شود. پ: چنانچه عمل برش و جوشکاری در مجاورت مواد قابل اشتغال صورت می گیرد باید ضمن فراهم آوردن وسایل اطفای حریق مناسب و کافی یک فرد کمکی نیز در محل حاضر باشد. ت: در مواقعی که جوشکاری روی فلزاتی که پوشش قلعه، روی و نظایر آن دارند، صورت می گیرد لازم است دود ناشی از جوشکاری سریعاً به خارج از محل کار هدایت شود. ث: به منظور جلوگیری از احتمال خطر انفجار سیلندرهای گاز اکسیژن باید شیرآلات و اتصالات آن از روغن و گریس دور نگهداشته شود و کارگران از دست زدن به سیلندرهای گاز اکسیژن و اتصالات آن با دست آلوده به روغن یا گریس خودداری نمایند.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 7 ـ مراقبت و نگهداری از سیلندرهای گاز تحت فشار الف: شیر این گونه سیلندرها باید با دست و بدون استفاده از چکش و آچار باز شود و در صورت لزوم از آچارهای مخصوص استفاده شود. ب: سیلندرهایی که مورد استفاده قرار نمی گیرد باید طوری در فضای آزاد خارج از بنا قرار داده شود که از تابش مستقیم نور خورشید یا درجه حرارت بالا و نیز وارد آمدن ضربه محافظت گردد. پ: سیلندرها نباید از هیچ ارتفاعی به پایین پرتاب شود و به علاوه در بالا و پایین آوردن آنها لازم است از کلافهای مخصوص استفاده شود. ت: سیلندرهای گاز باید از محل جوشکاری و برش فاصله کافی داشته باشد به طوری که جرقه، براده، یا شعله به آنها نرسد.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 8 ـ قالبهای بتنی، تا زمانی که قالبهای بتنی قابل احتراق از طبقه ای که در حال ساخت است خارج نشده نباید مواد و مصالح قابل احتراق را در آنجا انبار نمود.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 9 ـ انبار نمودن مواد قابل اشتغال: انبار نمودن مواد سوختی، روغن، رنگ و سایر مواد قابل اشتعال باید با رعایت مقررات حفاظت در مقابل حریق ( مبحث سوم مقررات ملی ساختمانی ایران) صورت گیرد.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 10 ـ ضایعات و آشغالهای قابل احتراق: ضایعات و آشغالهای قابل احتراق باید در جای مناسبی جمع آوری شود و به طور روزانه از محل کار خارج شده، به محل مجاز حمل گردد. سوزاندن ضایعات و آشغال در محل کارگاه ساختمانی مجاز نمی باشد.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 11 ـ خطوط فشار برق: الف: به منظور جلوگیری از خطر برق گرفتگی و بالابردن سطح ایمنی افراد و کاهش ضایعات فیزیولوژیکی و انسانی و حفاظت از تأسیسات عمومی باید قانون و آیین نامه حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق در کلیه عملیات ساختمانی رعایت گردد. ب: کلیه سیم کشی های موقت و دایم و نصب تجهیزات الکتریکی باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث تأسیسات برقی ( مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمانی ایران) صورت گیرد. پ: قبل از گودبرداریها باید اقدامات لازم در جهت حفاظت و ایزوله کردن خطوط فشار قوی ( خطوط فشار قوی عبارت است از کلیه خطوط حاوی الکتریسیته که دارای ولتاژ 1000 و بیشتر می باشد.) انجام شود. ت: در محلهایی که خطوط فشار قوی وجود دارد، تعمیر و نصب وسایل و تجهیزات الکتریکی و سیم کشی برای استفاده های موقت مجاز نمی باشد مگر این که جریان برق قطع شده یا عملیات فوق با رعایت مفاد بند 12 ـ 2 ـ 2 ـ 9 ـ پ در فاصله بیش از 3 متری از خطوط و دستگاه های اداری جریان با ولتاژ بالا صورت گیرد.

12 ـ 2 ـ 2 ـ 12 ـ وسایل و تجهیزات اطفای حریق الف: سطلهای آب و ماسه و کپسولهای خاموش کننده و سایر وسایل قابل حمل که به منظور اطفای حریق به کار می رود باید در قسمتهای مختلف کارگاه ساختمانی نصب و آماده استفاده باشد. ب: سطل های آب و ماسه و کپسولهای خاموش کننده و سایر وسایل قابل حمل که به منظور اطفای حریق به کار می رود باید در قسمتهای مختلف کارگاه ساختمانی نصب و آماده استفاده باشد. ب: در مواقعی که لوله ها و شیرهای آتش نشانی به صورت بخشی از تأسیساتی دایمی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد باید با نظارت مراجع ذیصلاح نصب و آماده بهره برداری شود. فاصله این لوله ها و شیرها باید همیشه خیابان مشخص باشد و در فاصله دو متری از شیرهای برداشت ( شیر آتش نشانی) یا فاصله بین شیرهای فوق و خیابان نباید هیچ گونه مصالح یا ضایعات ساختمانی ریخته شود.

12 ـ 2 ـ 3 ـ 1 ـ کلیات، در کلیه کارگاه های ساختمانی کمکهای اولیه که آموزش افراد نیز جزء آن است باید با توجه به نوع کار و متناسب با تعداد کارگران تأمین شود. و اقدامهای لازم جهت انتقال فوری کارگران آسیب دیده با کارگرانی که دچار بیماریهای ناگهانی می شوند. به مراکز پزشکی به عمل آید.

12 ـ 2 ـ 3 ـ 2 ـ جعبه کمکهای اولیه، جعبه کمکهای اولیه که شامل وسایل ضد عفونی کننده، پانسمان و سایر وسایل ضروری اعلام شده از طریق مراجع ذیربط می باشد، باید در جای مناسب نصب شود تا از هر گونه آلودگی و گرد و غبار محفوظ مانده و همیشه در دسترس کارگران باشد.

12 ـ 2 ـ 3 ـ وسایل و سازه های حفاظتی و تسهیلات بهداشتی

12 ـ 2 ـ 3 ـ 1 ـ وسایل و تسهیلات بهداشتی

12 ـ 3 ـ 1 ـ 1 ـ کلیات: الف: در هر کارگاه ساختمانی بسته به محل، نوع کار، تعداد کارگران، زمان و ساعات کار باید ضمن رعایت مقررات مربوطه تسهیلات رفاهی و بهداشتی زیر تأمین شود و در دسترس کارگران قرار گیرد. ب: در عملیات ساختمانی، به کارگرانی که به طور مستمر با گچ، سیمان یا سایر مواد آلوده کننده تماس مستقیم دارند باید حتی المقدور یک بار برای هر شیفت کاری شیر داده شود.

12 ـ 3 ـ 1 ـ 2 ـ آب آشامیدنی الف: در تمام محلهای کار در کارگاه ساختمانی باید آب آشامیدنی، سالم و کافی در اختیار کارگران قرار گیرد. ب: آبی که برای آشامیدن فراهم می گردد باید از منابع بهداشتی تأیید شده تهیه شود و کلیه نکات بهداشتی از نظر سالم نگهداشتن مخازن و ظروف نگهداری آب نیز باید رعایت گردد.

12 ـ 3 ـ 1 ـ 3 ـ سرویسهای بهداشتی: در هر کارگاه ساختمانی باید به ازای هر 30 نفر کارگر حداقل یک سرویس بهداشتی محصور با آب و وسایل کافی شستشو ساخته و آماده شود.

12 ـ 3 ـ 1 ـ 4 ـ محلهای تعویض لباس ( رختکن): در هر کارگاه ساختمانی باید فضاهای سرپوشیده کافی و کاملاً بهداشتی جهت تعویض لباس کارگران فراهم شود.

12 ـ 3 ـ 1 ـ 5 ـ غذاخوری، محل اقامت و استراحت کارگران: در هر کارگاه ساختمانی باید محلهایی برای غذاخوری و اجتماع کارگران و همچنین محلهای مناسب کافی و مجزا جهت اقامت و استراحت موقت کارگرانی که به دلیل دوری محل کار از محل سکونت آنها یا دستور کارفرما مجبور به اقامت در کارگاه می باشند با وسایل و امکانات مورد نیاز فراهم شود.

12 ـ 3 ـ 1 ـ 6 ـ نور و روشنایی: در کلیه کارگاه های ساختمانی باید نور و روشنای طبیعی و مصنوعی کافی و مناسب و در صورت لزوم وسیله روشنایی قابل حمل و در محلهای کار، عبور و مرور، غذاخوری، اقامت و استراحت کارگران فراهم شود.

12 ـ 3 ـ 1 ـ 7 تهویه: تمامی محلهای کار، اقامت، استراحت و غذاخوری کارگران باید به صورت طبیعی یا مصنوعی تهویه شوند به طوری که هوای کافی و سالم برای محلهای فوق فراهم گردد.

12 ـ 3 ـ 2 سازه های حفاظتی

12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 نرده استاندارد: حفاظی عمودی است که به منظور جلوگیری از سقوط افراد باید در اطراف و گوشه های نمایان سقفها و دیوارهای باز رمپها، سکوهای کارد، راهروها، راه پله ها، سقفهای موقت و یا دیگر محلهای کار و تردد کارگران تعبیه گردد. الف: نرده استاندارد باید در گوشه و اطراف رمپها، سکوهای کار، راهروها، سقفهای موقت و نظایر آن که از زمین و کف یا هر مکان دیگری که بیش از 3 متر ارتفاع دارد نصب گردد. همچنین در مکانهایی که در مجاورت محلهای حفاری، گودبرداری و کابلهای فشار قوی قرار دارد یا در اطراف تمام قسمتهای باز سقفها یا دیوارهای باز که در فعالیتهای ساختمانی مورد استفاده قرار نمی گیرند نصب گردد. ب: ارتفاع نرده استاندارد از کف طبقه یا سکوی کار نباید از 90 سانتیمتر کمتر و از 110 سانتیمتر بیشتر باشد، همچنین ارتفاع نرده راه پله نباید از 75 سانتیمتر کمتر و از 85 سانتیمتر بیشتر باشد. پ: ساختمان و اجزای سازه نرده باید دارای چنان مقاومتی باشد که بتوان در مقابل حداقل 100 کیلوگرم فشار و ضربه وارد در تمام جهات مقاومت نماید. به علاوه نرده باید مقاومت لازم را برای مواقعی که در معرض برخورد وسایل متحرک می باشد، داشته باشد.

12 ـ 3 ـ 2 ـ 2 ـ پاخورهای چوبی در قسمتهایی که امکان ریزش ابزار و مصالح ساختمانی از اطراف و گوشه های نمایان کفها و دیوارهای باز رمپها، سکوهای کار، گذرگاه ها یا سقفها موقت و نظایر آن وجود دارد باید یا خورهایی از چوب مناسب به ضخامت حداقل 2.5 سانتیمتر و به ارتفاع 15 سانتیمتر نصب گردد. در داربست معلق می توان از پاخور به ارتفاع 10 سانتیمتر استفاده نمود.

12 ـ 3 ـ 2 ـ 3 ـ راهرو سرپوشیده موقتی: سازه ای است حفاظتی که به صورت موقت در پیاده روها یا سایر معابر عمومی برای جلوگیری از خطرهای ناشی از پرتاب مصالح و وسایل و تجهیزات ساختمانی ایجاد می گردد. الف: ارتفاع راهروی سرپوشیده بنای کمتر از 2.5 متر و عرض آن نیز نباید کمتر از 1.5 متر یا عرض پیاده روی موجود باشد. ب: راهرو باید فاقد هر گونه مانع برده دارای روستایی لازم طبیعی یا مصنوعی به طور دایم باشد. پ: سقف راهرو باید قابلیت محمل کلیه احتمالی وارد و حداقل فشار 700 کیلوگرم بر متر مربع را داشته باشد. به علاوه سایر قسمتهای آن نیز باید از الوار به ضخامت حداقل 5 سانتیمتر طوری ساخته شود که از ریزش آب و مصالح به داخل آن جلوگیری به عمل آید. ث: اطراف بیرونی سقف راهرو باید دارای حفاظ کاملی از چوب یا توری فلزی مقاوم به ارتفاع حداقل ؟؟ متر باشد. زاویه این حفاظ را نسبت به کف می توان حداکثر 45 درجه به طرف خارج اختیار کرد. ج: اطراف راهرو سرپوشیده که در مجاورت کارگاه ساختمانی قرار دارد ؟؟ دارای حفاظ یا نرده ای به ارتفاع لازم مطابق مشخصات و ویژگیهای الزامات عمومی ساختمان ( مبحث چهارم مقررات ملی ساختمانی ایران) باشد.

12 ـ 3 ـ 2 ـ 4 ـ سقف موقت و سرپوش حفاظتی سقف موقت و سرپوش حفاظتی: پوشش است حفاظتی از قبیل توری یا تخته بندی ( الوار) که برای جلوگیری از وارد شدن آسیب در اثر سقوط اشیاء در کارگاه ساخت ؟؟ یا مجاورت آن بر پا می گردد. الف: سرپوش حفاظتی باید چنان طراحی و ساخته شود که در اثر ریزش مصالح یا ابزار روی آن هیچ گوشه خطری متوجه افرادی که در زیر آن قرار دارند نگردد. ب: پوشش موقت فضاهای باز، سقفها و دیوارها، باید با استفاده از تخته با ضخامت 2.5 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخهای تا دهانه 45 سانتیمتر و تخته با ضخامت 5 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخهای با دهانه بیش از 48 سانتیمتر صورت گیرد. پ: سقفهای موقت که به صورت سکوهای کار مورد استفاده قرار می گیرد باید از تخته با ضخامت 5 در 25 سانتیمتر که محکم به یکدیگر بسته شده باشد استفاده شود.

12 ـ 3 ـ 2 ـ 5 ـ تورهای ایمنی: در مواردی که در نصب سکوهای کار و نرده های حفاظتی استاندارد در ارتفاع بیش از 3 متر امکان پذیر نباشد باید برای جلوگیری از سقوط افراد از تورهای ایمنی با رعایت موارد زیر استفاده نمود:

الف ـ تورهای ایمنی باید در فاصله ای که سازندگان آنها مشخص نموده اند نصب شود به طوری که ارتفاع سقوط کارگران بیشتر از شش متر نباشد و تا آنجا بالا برده شود که فاصله کافی بر فراز آنها جهت بر پایی و نصب اجزای ساختمان، حرکت ماشین آلات و نظایر آن وجود داشته باشد.

ب ـ بر پایی و نصب تورهای ایمنی، همچنین جمع آوری و برچیدن آنها باید توسط شخص ذیصلاح و با استفاده از کسر بندها و نگهدارنده های محکم ایمنی صورت گیرد. به علاوه قبل از استفاده و در متد بهره برداری باید توسط شخص ذیصلاح بازرسی و کنترل شود، استفاده از تورهای فرسوده و آسیب دیده مجاز نمی باشد.

12 ـ 3 ـ 3 ـ وسایل حفاظت فردی

12 ـ 3 ـ 3 ـ 1 کلیات

الف ـ تعریف: وسایل حفاظت فردی ” وسایلی است از قبیل کلاه ایمنی، کفش و پوتین، ماسک، نقاب و عینک، تورهای حفاظتی، کمربند ایمنی، دستکش لاستیکی عایق، چکمه و نیم چکمه لاستیکی و لباس ایمنی که کارگران، افراد خود اشتغال و سایر کسانی که در کارگاه ساختمانی فعالیت می نمایند باید متناسب با نوع کار خود آنها را مورد استفاده قرار دهند. ب: کلیه وسایل حفاظت فردی باید از نظر کیفیت مواد مورد استفاده و مشخصات فنی ساخت مورد تأیید مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران باشد. پ: کلیه وسایل حفاظت فردی باید به طور مرتب توسط اشخاص ذیصلاح بازرسی و کنترل شده، در صورت لزوم تعمیر یا تعویض شود، تا همواره برای تأمین حفاظت کارگران آماده باشد. ت: در تمام محلهای کار باید لباس کار تمییز و متناسب با نوع کار در اختیار کارگران قرار گیرد. به علاوه لباس کار باید طوری تهیه شود که موجب بروز حادثه نگردد و کارگر بتواند با آن براحتی وظایف خود را انجام دهد.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 2 ـ کلاه ایمنی الف: در کلیه عملیات ساختمانی که در آنها احتمال وارد آمدن جراحاتی به افراد در اثر سقوط فرد یا سقوط وسایل و تجهیزات و مصالح وجود دارد، باید از کلاه های ایمنی با رعایت موارد زیر و ویژگیهای مندرج در استانداردهای شماره 1370 و 1381 ایران استفاده شود. ب: پوسته کلاه باید از مواد سخت و با دوام ساخته شده، تمام لبه های آن گرد و پرداخت شده. پوسته کلاه باید به طور محکم به کلاف یراقی که روی سر مصرف کننده جای می گیرد متصل شود و فاصله آزاد بین کلاف یراق و پوسته کلاه نباید از 19 میلیمتر کمتر باشد. پ: کلاه های ایمنی نو یا آنهایی که قبلاً مورد استفاده قرار گرفته باید قبل از این که در اختیار کارگران قرار گیرد، توسط اشخاص ذیصلاح کنترل و اجازه استفاده از آنها داده شود.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 3 کفش و پوتین ایمنی الف: برای کارگرانی که هنگام کار پاهای آنها در معرض خطر برخورد با اجسام داغ و برنده یا سقوط اجسام قرار دارد باید کفش و پوتین ایمنی با رعایت استاندارد شماره 1136 ایران تهیه شود و در اختیار آنها قرار گیرد. ب: کفشها و پوتینهای ایمنی را باید به راحتی پوشید و درآورد. به علاوه بند کفشها و پوتینهای ایمنی باید به آسانی باز و بسته شود.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 4 ـ عینک و نقاب حفاظتی الف: به هنگام جوشکاری، برشکاری، آهنگری، ماسه پاشی ( سندبلاست) و نظایر آنها که نوع کار باعث ایجاد خطرهایی برای صورت و چشم کارگران می شود، باید عینک و نقابهای حفاظت مخصوص این گونه کارها مطابق استاندارد شماره 1126 ایران تهیه شده، در اختیار آنان قرار گیرد.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 5 ـ دستکش حفاظتی الف: برای حفاظت دست جوشکاران و سایر کارگران ساختمانی که با اشیای داغ و برنده از قبیل اوراق فوق و شیشه های جام سر و کار دارند باید باید دستکشهای برزنتی یا چرمی سابقه دار مطابق با ویژگیهای استاندارد شماره 1764 ایران تهیه شود و در اختیار آنها قرار گیرد.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 6 ـ دستکشهای لاستیکی عایق الف: به منظور حفظ جان کارگران برق کار که به هنگام کار با شبکه تحت فشار برق یا وسایل حاوی الکتریسیته در معرض خطر برق گرفتگی قرار دارند باید علاوه بر ابزار ویژه این کار دستکش، کفش و کلاه مخصوص عایق الکتریسیته با رعایت استاندارد شماره 1645 ایران تهیه شود و در اختیار آنان قرار گیرد. ب: دستکشهای لاستیکی عایق پس از هر بار مصرف باید طبق ضوابط و ویژگیهای استاندارد شماره 7645 ایران توسط افراد ذیصلاح بررسی و کنترل گردد و برای استفاده مجدد آماده شود.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 7 ـ چکمه و نیم چکمه لاستیکی در محل کارهای مربوط یا برای کارهایی که در آب انجام می شود، به منظور حفاظت پای کارگران در مقابل آب و گل و نظایر آن باید به تناسب نوع کار چکمه و نیم چکمه لاستیکی با رعایت استاندارد شماره 1383 ایران تهیه شده، در اختیار آنان قرار گیرد.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 8 ـ لباس ایمنی برای جوشکاری و مشاغل مشابه برای جوشکاری و مشاغل مشابه آن که کارگران در معرض سوختگی و جراحات دیگر قرار دارند، باید لباس ایمنی به رعایت ویژگیهای استاندارد شماره 1377 ایران تهیه شود و در اختیار آنان قرار گیرد.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 9 ـ ماسک حفاظتی در مواردی که جلوگیری از انتشار گرد و غبار و مواد شیمیایی یا تهویه محیط آلوده با مواد مزبور از لحاظ فنی ممکن نباشد باید ماسک یا وسایل حفاظتی مناسب شود تهیه شود و در اختیار کارگران مربوط قرار گیرد.

12 ـ 3 ـ 3 ـ 10 ـ کمربند ایمنی برای جوشکاری، سیمکشی یا هر نوع کار دیگر در ارتفاع بیش از 3 متر که امکان تعبیه سازه های حفاظتی برای جلوگیری از سقوط کارگران مقدور نباشد، باید کمربند ایمنی تهیه شود و در اختیار کارگران قرار گیرد.

12 ـ 4 ـ وسایل و تجهیزات

12 ـ 4 ـ 1 ـ ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی

12 ـ 4 ـ 1 ـ 1 ـ کلیات

الف ـ تعریف: ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی موضوع این بخش عبارت است از: (1) وسایل و تجهیزات مکانیکی از قبیل دستگاه های جوشکاری، بتن سازی، تهیه هوای فشرده، و دستگاه های مربوط به کارهای چوبی (2) دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر از قبیل جراثقالها، باربرهای عمودی، آسانسورها، چکها (3) وسایل موتوری نقل و انتقال خاکبرداری، جابجایی مصالح ساختمانی از قبیل کمپرسی، تراک میکسر، لودر، بلدوزر و بیل مکانیکی. (1) قبل از استفاده برای اولین بار یا پس از جابجایی یا نصب در کارگاه ساختمانی (2) پس از هر گونه تغییر و تعمیرات اساسی (3) در فواصل زمانی معین با رعایت مفاد بندهای 12 ـ 4 ـ 1 ـ 2 ـ ث، 12 ـ 4 ـ 1 ـ 3 ـ پ، 12 ـ 4 ـ 1 ـ 3 ـ ج، 12 ـ

4 ـ 1 ـ 4 ـ ب و حداکثر هر دو هفته یک بار. پ: کلیه رانندگان و متصدیان ( پاراتورهای) ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی باید آموزشهای لازم خصوص کار با این وسایل را طبق قوانین و مقررات مربوط ببیند و از عهده آزمون مربوط بر آمده. دارای گواهی نامه مخصوص این کار از مراجع ذیربط باشند. ت: قسمتهای انتقال دهنده نیروی ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی از قبیل تسمه ها، زنجیرها، چرخ دنده ها و قسمتهای داغ آن از قبیل لوله ها و خطوط انتقال بخار و گازهای اگزوز و نیز قسمتهای دیگری که امکان ایجاد حادثه برای اپراتور آن یا کارگران داشته باشد، باید پوشش یا حفاظ با استقامت کافی داشته باشد. ث: کلیه شیشه های که در درها، پنجره ها و کابین ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی به کار برده می شود باید از نوع شیشه های ایمنی و نشکن باشد. ج: به کار گرفتن ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی در نزدیکی خطوط فشار قوی باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 2 ـ 2 ـ 11 صورت گیرد.

12 ـ 4 ـ 1 ـ 2 ـ وسایل و تجهیزات مکانیکی الف: تجهیزات مکانیکی نباید در موقع کار تعمیر و تنظیم گردد. ب: وسایل و تجهیزات مکانیکی نباید در جاهایی که خطر لغزش، انفجار یا ریزش دیوار محل خاکبرداری، اپراتور و کارگران را تهدید می کند قرار داده شده، یا به کارگرفته شود. ت: تعمیر وسایل و تجهیزات مکانیکی که حاوی بخار یا هوای فشرده می باشند تا زمانی که بخار یا هوای فشرده آنها تخلیه یا بی اثر نشده باشد ممنوع است. ث: قبل از به کارگیری وسایل و تجهیزات مکانیکی باید وسایل کنترل اتوماتیک فشار، درجه حرارت، جریان برق و نظایر آن در جای مناسب بر روی آنها نصب گردد. به علاوه بر روی هر یک از وسایل و تجهیزات فوق باید ظرفیت بار مطمئن، فشار مجاز و نظایر آن نیز مشخص شود و روزانه بازرسی گردد. ج: گازهای اگزوز تجهیزات مکانیکی نباید در محیطهای بسته که کارگران مشغول به کار هستند تخلیه شود.

12 ـ 4 ـ 1 ـ 3 ـ دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر: عبارت است از کلیه وسایل و تجهیزات ثابت و متحرک موتوری که برای بالابردن و پایین آوردن، جابجایی مصالح و وسایل و تجهیزات، بند کردن و نصب در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. الف: کلیه دستگاه های بالابر از جمله برج و دکلهای بالا بر چوبی یا فلزی و اجزای آنها ( شامل قطعات اصلی اتصالات، مهارها، ریل، پایه، کابینها، تکیه گاه ها، پی ها و…) باید با رعایت اصول و قواعد فنی و دستورالعمل و توصیه های سازندگان آنها و با ضریب اطمینان حداقل چهار، توسط اشخاص ذیصلاح، ساخته نصب و آماده به کار شود. ب: هر وسیله بالابر دارای ظرفیت بار و سرعت کار مطمئن و مشخصی است که باید بر روی آن و در جای مناسب به وضوح مشخص شده باشد و به هیچ وجه برای که حمل می شود و سرعت کار بالابر نباید از ظرفیت بار و سرعت کار مطمئن آن بیشتر باشد. پ: هیچ یک از وسایل بالابر نباید بدون وسایل یا علامی هشداردهنده یا نشان دهنده مؤثر که برای هشدار دادن به اپراتور در محل کار او نصب می گردد مورد استفاده قرار گیرد. به علاوه دستگاه ها و وسایل فوق باید از هر گونه آسیب یا دسترسی افراد غیر مسئول دور نگه داشته شود و هر روز کنترل گردد. ت: باید مسیر حرکت و محل استقرار جراثقالها و دیگر وسایل بالابر قبل به طور دقیق بازدید و بررسی شود تا در موقع حرکت و کار خطری در برخورد با سیم و کابلهای برق، خطوط انتقال آب و فاضلاب و گاز، محلهایی حفاری شده و سایر موانع متوجه اپراتور، کارگران و سایر افراد نشود. ث: کابین و محل کار اپراتور، دستگاه ها و وسایل بالابر باید با رعایت مفاد بن 12 ـ 4 ـ 1 ـ 2 ـ الف دارای سقف محکم و مطمئن باشد به طوری که اپراتور از خطر افتادن اجسام محفوظ بماند. در صورت استفاده از تخته الوار برای پوشش سقف کابین و محل کار اپراتور ضخامت الوار نباید کمتر از 5 سانتیمتر باشد. ج: کابین و محل کار اپراتور دستگاه ها و وسایل بالابر باید به وسایل گرم کننده، خنک کننده و اطفای حریق مجهز باشد. چ: از روی معابر فضاهای عمومی مجاور کارگاه ساختمانی نباید هیچ باری به وسیله دستگاه های بالابر عبور داده شود، مگر این که معابر و فضاهای عمومی با استفاده از علایم هشدار دهنده از قبیل سنگربندی، پرچمهای مخصوص یا چراغهای چشمک زن محدود یا مسدود گردد. در غیر این صورت باید یک راه سرپوشیده موقتی با رعایت مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 3 ساخته شود تا مورد استفاده عموم قرار گیرد. ح: قلابها، اتصالات، فتینگها و سایر قسمتهایی که در بستن و اتصال با طنابها، کابلها، زنجیرها و نظایر آن در جابجایی بار با وسایل بالابر مورد استفاده قرار می گیرد باید هر روز بازرسی شود و ضمن آن که مشخصات و استانداردهای لازم توسط سازندگان آنها رعایت می شود، باید چنان کیفیت و مقاومتی داشته باشد، چنان کشیده، بسته و متصل شود که دارای حداقل ضریب اطمینان حفار باشد. استفاده از قلابها، اتصالات کابلها و زنجیرهای فرسوده یا آسیب دیده و قلابهای بدون ضامن ممنوع است. خ: اپراتور دستگاه ها و وسایل بالابر حق انجام کار دیگری را ندارد و در مواقعی که باری از دستگاه ها و سایر بالابر آویزان است مجاز به ترک و رها کردن آنها نمی باشد. د: در مواقعی که محل بالا بردن، پایین آوردن و قرار دادن بار توسط اپراتور دستگاه ها و وسایل بالابر به خوبی مشخص نمی باشد باید شخصی ذیصلاح برای علامت دادن به اپراتور با وی همکاری نماید. ذ: به هیچ وجه نباید به افراد اجازه داده شود که بر وسایل بالابر سوار شوند یا برای رفت و آمدن از آنها استفاده نمایند در صورت لزوم باید با رعایت مقررات مبحث آسانسورها و پله های مکانیکی ( مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمانی ایران) آسانسور موقت و مناسبی جهت استفاده افراد نصب گردد.

12 ـ 4 ـ 1 ـ 4 ـ ” وسایل موتوری نقل و انتقال، خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمانی”: این وسایل شامل ماشین آلات و دیگر وسایل موتوری است که برای جابجایی مصالح، خاک و ضایعات ساختمانی و همچنین در گودبرداری و تخریب در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. الف: در موقع کار با وسایل موتوری نقل و انتقال، خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمانی باید قبل از شروع کار روزانه ترمزها، جعبه فرمان، لاستیکها و سایر قسمتهای عمل کننده در وسایل یاد شده مورد بازدید و بازرسی قرار گیرد تا از سالم بودن قسمتهای فوق اطمینان حاصل شود. ترمزها باید به نحوی تعمیر و نگهداری شود که وسایل موتوری یاد شده با ظرفیت کامل بار در کلیه راه های شیب دار کارگاه ساختمانی قابل کنترل باشد. ب: در کارگاه هایی که از وسایل موتوری نقل و انتقال، خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمانی استفاده می شود باید راه های ورود و خروج مطمئن، بی خطر و مناسب برای آنها ایجاد شده باشد. برای مقابله با خطرهای ناشی از حرکت وسایل یاد شده لازم است علایم وسایل هشدار دهنده مناسب مخصوصاً برای مواقعی که به عقب حرکت می کنند فراهم شود. پ: بارگیری بیش از ظرفیت مجاز وسایل موتوری فوق ممنوع می باشد. کلیه بارهای باید با وسایل ضروری از قبیل زنجیر، کابل، طناب، توری، چادر برزنت و نظایر آن محکم به بدنه وسیله نقلیه بسته شود و قبل از ورود به خیابانها و معابر عمومی وسیله موتوری و با آن باید تمیز شود و با استفاده از علایم نشان دهنده و آگاه کننده نظیر چراغ چشمک زن یا پرچم قرمز از بروز هر گونه حادثه جلوگیری به عمل آید. ت: در موقع بارگیری وسایل موتوری مخصوص حمل موادی از قبیل شن و ماسه، سنگ و آجر و ضایعات ساختمانی یا سایر وسایل موتوری که به وسیله جراثقال و امثال آن بارگیری می شود باید کلیه سرنشینان، وسایل مزبور را ترک کنند، مگر این که کابین آن با ورقهای فلزی مقاوم تقویت و محافظت شده باشد. ث: در موقع بکارگیری میکسرهای بتن ساز و حمل کننده بتن باید اطراف یا روی تغذیه کننده میکسر حفاظ مناسب را رعایت مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 نصب شود تا از سقوط افراد به داخل تغذیه کننده و میکسر جلوگیری شود. ج: در موقع توقف ( پارک) وسایل موتوری خاکبرداری از قبیل بلدوزر، لودر، بیل مکانیکی و… باید تیغه آنها روی زمین قرار داده شود. در شرایطی که به دلیل سستی بستر یا ازدیاد شیب آن تعادل وسیله موتوری به خطر می افتد نباید آنها را به کار انداخت یا مورد استفاده قرار داد. چ: در موقع بارگیری یا تخلیه بار وسایل موتوری در محیطهای بسته باید تهویه لازم و کافی صورت گیرد. در غیر این صورت باید موتور آنها خاموش شود.

12 ـ 4 ـ 2 ـ وسایل و تجهیزات الکتریکی این وسایل که در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد، شامل کلیه ماشین آلات و ابزارهایی است که با استفاده از نیروی برق به کار می افتد.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 1 ـ قسمتهای روباز و فاقد جریان کلیه وسایل و تجهیزات الکتریکی از قبیل ابزار قابل حمل، موتورهای، ژنراتورها، کنترل کننده ها و کلیدهای قطع و وصل که در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد باید ضمن رعایت مقررات مبحث تأسیسات برقی ( مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمانی ایران) به طور مؤثر با سیم به زمین متصل باشد.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 2 ـ قبل از راه اندازی و به کارگیری وسایل و تجهیزات الکتریکی باید کلیه کلیدهای اصلی جریان برق قطع شده باشد مرگ این آزمایش مدار ایجاب نماید که جریان برقرار باشد.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 3 ـ وسایل و تجهیزات الکتریکی به خصوص تابلوهای برق و ماشینهای برقی که در نجاری و آهنگری مورد استفاده قرار می گیرد باید دارای حفاظ ایمنی لازم باشد.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 4 ـ نصب، راه اندازی، تعمیر، آزمایش، تنظیم و به کارگیری وسایل و تجهیزات الکتریکی باید توسط اشخاص ذیصلاح صورت گیرد.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 5 ـ سیستمهای پل گردان، جراثقالها و سایر سیمهایی که نمی توان آنها را عایق کرد باید طوری در حفاظ قرار گیرد که از اتصال احتمالی آنها جلوگیری شود.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 6 ـ پوششها و زره کابلهای برق، لوله ها، بستها و همچنین حفاظها و سایر قسمتهای فلزی ( غیر عایق) وسایل تجهیزات برقی که مستقیماً تحت فشار جریان برق نمی باشد باید دارای اتصال مطمئن به زمین مطابق مفاد بندهای 12 ـ 4 ـ 2 ـ 1 و 12 ـ 4 ـ 2 ـ 7 باشد.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 7 ـ سیمهای اتصال به زمین باید دارای ضخامت کافی و در عین حال مقاومت کم باشد تا بتواند جریان احتمالی را که در اثر از بین رفتن یا خراب شدن عایق جریان بوجود می آید عبور دهد. در نقاطی که احتمال آسیب دیدن سیستمهای اتصال به زمین وجود دارد باید با وسایل مطمئن آنها را محافظت نمود.

12 ـ 4 ـ 3 ـ داربست

12 ـ 4 ـ 3 ـ 1 ـ تعریف: داربست وسیله ای است شامل جایگاه، اجزای نگهدارنده و تکیه گاه ها که در مدت اجرای عملیات ساختمانی به منظور ایجاد دسترسی بنا و حفظ و نگهداری کارگران یا مصالح در ارتفاع، مورد استفاده قرار می گیرد.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 2 ـ اگر از روی کف زمین یا کف ساختمان یا بخشی از بنا با استفاده موقت از نردبان نتوان کار را در امنیت و سلامت کامل انجام داد باید برای انجام دادن درست کار از داربست استفاده شود.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 3 ـ جایگاه، اجزای نگهدارنده، تکیه گاه ها، راه های عبور و پلکان داربست باید با استفاده از مصالح مناسب ( چوب و فولاد و….) و مرغوب توسط شخص ذیصلاح طوری طراحی، ساخته آماده به کار شود که داربست ظرفیت پذیرش چهار برابر بار مورد نظر را داشته باشد.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 4 ـ نصب، تغییر، تعمیر یا پیاده نمودن داربست، همچنین بازرسی و کنترل آن در مواقع ذیل باید توسط شخص ذیصلاح انجام شود. الف: قبل از استفاده. ب: در فواصل معین پس از استفاده از آن. پ: پس از هر گونه تغییر یا ایجاد وقفه ای در استفاده از آن. ت: پس از قرار گرفتن در معرض باد، زلزله و شرایط مشابه، که استحکام و استواری داربست مورد تردید قرار گیرد.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 5 ـ تخته های که برای جایگاه داربست به کار گرفته می شود باید ضمن آن که صاف، بدون نقص و بدون مواد زاید لغزنده و دارای مقاومت کافی باشد، هر کدام باید حداقل دارای 5 سانتیمتر ضخامت و 25 سانتیمتر عرض باشد و طوری کنار یکدیگر قرار گیرد که به هیچ وجه ابزار و مصالح از روی آنها به پایین سقوط نکند. در داربستهای معلق با نوسانی عروض تخته های جایگاه نباید از 50 سانتیمتر کمتر و از 60 سانتیمتر بیشتر باشد.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 6 ـ : در داربستهایی که ارتفاع جایگاه آنها از زمین یا کف بیش از 3 متر است، باید اطراف جایگاه ( به جز قسمتهایی که برای عبور کارگر یا حمل مصالح اختصاص داده می شود) با حفاظ مناسب مطابق مفاد بند 12 ـ

3 ـ 2 ـ 1) محکم به جایگاه مهار شده، محصور شود. در داربستهای معلق علاوه بر وجود نرده، باید لبه جایگاه مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 2 به وسیله پاخورهای چوبی محصور گردد.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 7 ـ در مواقعی که کارگران در طبقات مختلف داربست مشغول کار می باشند باید طبقات زیرین دارای سرپوش یا توری محکم مطابق بند 12 ـ 4ـ 3 ـ 4 باید تا از ریخته اتفاقی مصالح یا ابزار کار روی آنان جلوگیری به عمل آید.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 8 ـ هنگامی که روی جایگاه داربست برف یا یخ وجود داشته باشد، کارگران نباید روی آن کار کنند مگر آن که قبلاً برف یا یخ از روی داربست برداشته شود و روی آن ماسه نرم ریخته شده باشد.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 9 از داربستها نباید برای انبار کردن مصالح ساختمانی استفاده شود مگر مصالحی که برای انجام کار تدریجی مورد نیاز باشد، همچنین در داربست های معلق یا نوسانی نباید به بیش از دو نفر اجازه کارکردن همزمان و در یک جایگاه داده شود.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 10 ـ برای جلوگیری از واژگون شدن داربست و تأمین ایستایی آن رعایت موارد زیر الزامی است: الف: در مواقعی که هوا طوفانی است و باد شدیدی می وزد از کار کردن کارگران بر روی داربستها جلوگیری شود. ب: کابلها و مهارهای جایگاه معلق با نوسانی باید طوری مهار شده باشد که به هیچ وجه خود به خود بلغزد. در قسمتهایی از کابل یا طناب داربستهای معلق یا نوسانی که احتمال بریدگی و ساییدگی وجود دارد باید با تعبیه بالشتک از بریدگی و ساییدگی آن جلوگیری به عمل آید. پ: داربست باید با فاصله های لازم به طور محکم به ساختمان مهار شود و در آن وسایلی تعبیه گردد که از نوسان یا لرزش آن در موقع کار کردن جلوگیری شود. ت: هنگامی که مصالح از روی جایگاه داربست به طرف بالا کشیده می شود باید به کمک طناب از برخورد آن به داربست جلوگیری شود.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 11 ـ هنگامی که در مجاورت خطوط انتقال نیروی برق نیاز به نصب داربست باشد این کار باید با رعایت مفاد بند مفاد بند 12 ـ 2 ـ 2 ـ 9 صورت گیرد، در غیر این صورت مراتب باید قبلاً به اداره برق اطلاع داده شود تا ضمن صدور مجوز لازم ترتیب مقتضی برای جلوگیری از خطرهای احتمالی نیز داده شود.

12 ـ 4 ـ 2 ـ 9 صورت گیرد، در غیر این صورت مراتب باید قبلاً به اداره برق اطلاع داده شود تا ضمن صدور مجوز لازم ترتیب مقتضی برای جلوگیری از خطرهای احتمالی نیز داده شود.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 12 ـ در موقع پیاده کردن و برچیدن داربست چوبی باید کلیه میخها را از قطعات پیاده شده بیرون کشید یا فرو کوبید.

12 ـ 4 ـ 3 ـ 13 ـ تا زمان استقرار کامل داربست باید حفاظت و ایمنی کارگران تأمین شود.

12 ـ 4 ـ 4 نردبان

12 ـ 4 ـ 4 ـ 1 تعریف: نردبان وسیله ای است ( ثابت یا متحرک) که به منظور دسترسی، بالا رفتن یا پایین آمدن به صورت شیبدار ( زاویه بیش از 50 درجه نسبت به افق) در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد و معمولاً شامل در قطعه در کنار ( پایه) و میله ها یا قطعاتی در وسط ( پله) می باشد به طور کلی باید هر راه پله با زاویه شیب بیش از 50 درجه نردبان در نظر گرفته شود.

12 ـ 4 ـ 4 ـ 2 ـ در صورت عدم دسترسی به وسایل مطمئن برای کار در نقاط فوقانی ساختمان یا به منظور دسترسی به طبقات قبل از ایجاد راه پله، باید ضمن رعایت موارد زیر از نردبان استفاده شود: الف: از نردبانهایی که پله ها یا پایه های آن ترک خورده یا نقص دیگری داشته باشد نباید استفاده شود. ب: پایه ها و تکیه گاه نردبانها باید در جایی ثابت قرار گیرد به طوری که امکان هیچ لغزشی وجود نداشته باشد. همچنین پله ها و پایه های نردبانها نباید به مواد روغنی و لغزنده آلوده باشد. پ: نردبان را نباید جلوی دری که باز است یا قابل باز شدن است قرار داد مگر آن که آن در به طور مطمئن بسته یا قفل شده باشد. ث: طول نردبان باید حداقل یک متر از کفی که جهت رسیدن به آن مورد استفاده قرار می گیرد بلندتر باشد.

12 ـ 4 ـ 4 ـ 3 ـ در مواردی که رفت و آمد زیاد است و همچنین در ساختمانهای بیش از دو طبقه حتی المقدور باید از نردبانهای جداگانه برای بالا رفتن و پایین آمدن استفاده شود و در هیچ حالتی نباید از یک نردبان بیش از یک نفر به طور همزمان استفاده نمایند.

12 ـ 4 ـ 4 ـ 4 ـ در نردبانهای ثابت باید حداکثر در هر 9 متر یک پاگرد تعبیه شود و هر قطعه از نردبان که بین در پاگرد قرار دارد نباید در امتداد قطعه قبلی باشد. همچنین نردبان و پاگرد آن باید به وسیله نرده مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 محافظت شود.

12 ـ 4 ـ 4 ـ 5 ـ افزودن ارتفاع نردبان به وسیله قراردادن جعبه یا بشکه در زیر پایه های آن یا اتصال دو نردبان کوتاه یک یکدیگر مجاز نمی باشد. به علاوه نباید نردبان یک طرفه یا طول بیش از ده متر مورد استفاده قرار گیرد

12 ـ 4 ـ 4 ـ 6 ـ در مواردی که نردبان دو طرفه برای ایجاد داربست مورد استفاده قرار می گیرد نباید ارتفاع داربست از شش متر بیشتر باشد یا بیش از دو نفر به طور همزمان در بالای داربست کار کنند، همچنین تخته جایگاه نباید به صورت غیر افقی قرار گیرد یا از سه پله آخر نردبان بالاتر باشد.

12 ـ 4 ـ 5 ـ 1 ـ راه پله های موقت الف: در زمان احداث ساختمان به منظور حمل مصالح، رفت و آمد کارگران و دسترسی به طبقات باید در اولین زمان ممکن حداقل یک راه پله به صورت موقت یا دایم برای هر طبقه نصب شود و در تمام مدتی که عملیات ساختمانی ادامه دارد به دقت از آن محافظت و نگهداری گردد. ب: راه پله دایم باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث الزامات عمومی ساختمان ( مبحث چهارم مقررات ملی ساختمانی ایران) و راه پله موقت باید با توجه به مبحث فوق و رعایت موارد زیر نصب شود. پ: راه پله موقت باید به عرض حداقل یک متر محکم و اساسی ساخته شود به طوری که ارتفاع عمودی راه پله در بین دو پاگرد از چهار متر بیشتر نباشد به علاوه عرض کف آن نباید از 25 سانتیمتر کمتر باشد. ت: راه پله های موقت باید دارای عرض و ارتفاع یکنواخت باشد و از چوب، فلز، بتن و نظایر آنها طوری ساخت شود که ضمن جلوگیری از لغزش و سقوط افراد دارای ضریب ایمنی بارگذاری حداقل 2.5 نسبت به بارهای وارده باشد. ث: در استفاده موقت از راه پله های دامی که کف پله و پاگرد آنها از مصالح دیگر نظیر بتن یا سنگ پوشانیده می شود باید با استفاده از چوب یا مصالح دیگر پله ای موقتی با رعایت مفاد زیر بندهای 12 ـ 4 ـ 5 ـ 1 ب، پ و ت ایجاد گردد. چ: پله های موقت باید بلافاصله بعد از برپایی و نصب با حفاظ مناسب مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 محافظت شود.

12 ـ 4 ـ 5 ـ 2 ـ راه های شیب دار و معابر الف: تعریف

1 ـ راه شیبدار راهی است دارای شیب که برای عبور کارگران، افراد، وسایل، تجهیزات و مصالح در کارگاه ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

2 ـ معابر عبارت است از گذرگاه یا پیاده روهایی که به صورت سکوی افقی در کارگاه ساختمانی به منظور عبور و مرور کارگران و افراد، حمل وسایل و تجهیزات و مصالح مورد استفاده قرار می گیرد. ب: راه های شیبدار و معابری که برای عبور کارگران و افراد کارگاه ساختمانی ایجاد می شود باید دارای حداقل 50 سانتیمتر عرض بوده، مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 دارای نرده حفاظتی باشد. پ: راه ها شیبدار و معایبی که برای عبور گاری یا چرخ دستی با فرگون مورد استفاده قرار می گیرد باید دارای سطح صاف و عرض حداقل یک متر باشد. ت: عرض راه های شیبدار و معابری که برای حمل و جابجایی وسایل سنگین یا وسایل نقلیه مورد استفاده قرار می گیرد نباید کمتر از 4 متر باشد به علاوه در طرفین آن باید مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 موانع محکم و مناسبی نصب گردد. ث: شیب راه های شیبدار نباید از 20 درصد تجاوز نماید، در مواردی که راه های شیبدار برای حمل گاری و چرخ دستی و نظایر آن مورد استفاده قرار می گیرد، فاصله عمودی بین پاگردهای ساکن نباید بیش از 4 متر باشد و در صورتی که برای اشخاص اضطراراً از این حد تجاوز نماید باید ضمن رعایت مفاد بند 12 ـ 4 ـ 5 ـ 1 به فاصله هر 40 سانتیمتر جای پاهایی در طول راه ایجاد گردد. ج: پوشش کف راه ها شیبدار و معابر باید با استفاده از مصالح مقاوم و مناسب طوری طراحی و ساخته شود که دارای ضریب ایمنی بارگذاری حداقل 2.5 نسبت به بارهای وارده باشد. در صورت استفاده از الوار برای پوشش کف ضخامت آنها نباید کمتر از 5 سانتیمتر باشد.

12 ـ 5 عملیات اجرایی

12 ـ 5 ـ 1 ـ تخریب: هر اقدامی که مستلزم جدا کردن مصالح از ساختمان به منظور حذف، نوسازی، تعمیر، مرمت و بازسازی تمام یا قسمت از بنا باشد تخریب نامیده می شود.

12 ـ 5 ـ 1 ـ 1 ـ کلیات الف: قبل از شروع عملیات تخریب بایستی با کسب نظر از مهندس ناظر برنامه ریزی و اقدام های زیر صورت گیرد.

1 ـ اخذ مجوز لازم از مقام رسمی ساختمان.

2 ـ با اطلاع و همکاری مؤسسات ذیربط باید جریان آب، برق، گاز و سرویسهای مشابه قطع یا در صورت لزوم سالم سازی، محدوده و نگهداری شود به طوری که راه های دسترسی به آنها و شیر آتش نشانی محفوظ بماند.

3 ـ مطلع نمودن ساکنین ساختمانهای مجاور از زمان و مدت قطع سرویسهای فوق و شروع عملیات تخریب ( حداقل یک هفته قبل) و در مواردی که عدم تخریب فوری بنا ایمنی عمومی را به خطر می اندازد با تأیید مقام رسمی ساختمان بدون رعایت محدودیت فوق مجاز می باشد.

4 ـ برنامه ریزیهای لازم جهت محافظت از پیاده روها و معابر عمومی مجاور ساختمان مورد تخریب به عمل آید. و در صورت نیاز محدود یا مسدود نمودن آنها با کسب اجازه از مراجع ذیربط با رعایت مفاد بندهای 12 ـ 2 ـ 1 ـ 2 و 12 ـ

2 ـ 1 ـ 4 و 12 ـ 2 ـ 1 ـ 5 انجام شود.

5 ـ وسایل و تجهیزات لازم متناسب با محل، نوع ساختمان و روش تخریب با رعایت ویژگیهای فصل 12 ـ 4 ـ 10 تهیه شود.

6 ـ برنامه ریزی برای جمع آوری و دفع مواد حاصل از تخریب و انتخاب محل مجاز جهت انباشت آنها انجام شود.

7 ـ در تخریب ساختمانهای خاص نظیر کارخانه ها، بیمارستانها، دودکشها و دیگر اماکنی که دارای تأسیسات ویژه ای است باید قسمتهای مربوط توسط افراد ذیصلاح مورد بازدید قرار گرفته، وسایل و تجهیزات لازم برای تخریب و مقابله با خطرهای ناشی از آن فراهم شود.

8 ـ در صورتی که ساختمان مورد تخریب دارای برقگیر باشد باید ابتدا برقگیر از ساختمان جدا شود و در صورت لزوم مجدداً در نزدیکترین فاصله نصب و آماده به کار گردد.

9 ـ کلیه شیشه های ساختمان مورد تخریب باید خارج شود و در مکان مناسبی انبار گردد.

10 ـ افراد ذیصلاح در امر تخریب به کار گرفته شوند و دستورالعملها، روشها و مراحل مختلف اجرا به آنها گوشزد شود. ب: کلیه راه های ارتباطی ساختمان مورد تخریب به استثنای پلکانها، راهروها، نردبانها و درهایی که برای استفاده کارگران به کار می رود باید در تمام مدت تخریب مسدود شود. پ: در تخریب ساختمانهایی که در اثر سیل، آتش سوزی، زلزله، انفجار و نظایر آن آسیب دیده یا از بین رفته است به منظور جلوگیری از ریزش و خرابی ناگهانی باید دیوارها قبل از تخریب زیر نظر شخص ذیصلاح مهار و شمع بندی شود. ت: در صورتی که ارتفاع ساختمان مورد تخریب نسبت به ساختمانها و تأسیسات همجوار بیشتر باشد و امکان ریزش مصالح و ابزار کار به داخل یا روی بناها و تأسیسات مجاور وجود داشته باشد باید اقدامات لازم از قبیل مصب توری با مقاومت کافی به عمل آید. ث: هر یک از اجزای ساختمان مورد تخریب و تجهیزات مورد استفاده اعم از کف، کف موقت، چوب بست، پله های موقت، سقف و سایر اجزای راهروهای سرپوشیده و راهروهای عبور و مرور کارگران، پلکانها و نردبانها نباید بیش از دو سوم مقاومت نهایی خود بارگذاری شود. ج: میخهای موجود در تیرها یا تخته های ناشی از تخریب باید بلافاصله به داخل چوب فرو کوبیده یا کشیده شود. چ: تخریب باید از بالاترین طبقه شروع شده و طبقه به طبقه طوری انجام گیرد که قبل از تخریب هر طبقه کلیه مصالح حاصل از تخریب طبقه بالاتر برداشته شود به نحوی که کفها اضافه بار نداشته باشد و فشار جانبی به دیوارها وارد نشود. ح: در پایان کار روزانه باید بررسی لازم به عمل آید و اطمینان حاصل گردد که کلیه قسمتهای باقیمانده از عملیات تخریب و همچنین چوب بستها و سایر وسایل و تجهیزات حفاظتی و معابر دارای پایداری و ایمنی لازم می باشد. خ: در تخریب ساختمان با استفاده از روش کشش با طناب یا کابل یا وارد کردن ضربه یا استفاده از چکشهای بادی و برقی و نظایر آن باید توجه کافی نسبت به عدم وارد آمدن صدمه به قسمتهای باقیمانده ساختمان، افراد، ساختمان و تجهیزات مجاور به عمل آید. د: کلیه قسمتهای باقیمانده بنای مورد تخریب باید استحکام لازم برای مقابله با نیروهای وارده از قبیل باد، زلزله یا بارهای ضربه ای و نظایر آن را تا زمان پایان عملیات تخریب داشته باشد. ذ: انباشتن مصالح و ضایعات جدا شده از ساختمان مورد تخریب در پیاده رو و دیگر معابر و فضاهای کافی جهت انباشتن مصالح و ضایعات وجود نداشته باشد باید هر روز مواد جدا شده به مکان مجار دیگر انتقال یابد.

12 ـ 5 ـ 1 ـ 2 ـ تخریب کف و سقف در برداشتن و تخریب کفها یا سقف ها باید موارد زیر رعایت گردد: الف: هنگام تخریب طاقها باید طبقه زیر آن طوری مسدود گردد که هیچ کس نتواند از آن رفت و آمد کند. ب: ابتدا باید قسمتی از اطراف کفها و بامهایی که روی دیوارها قرار می گیرد به وسیله ابزار دستی تخریب گردد آن گاه تخریب بقیه آن با استفاده از ابزار دستی یا ماشین آلات انجام گیرد. در تخریب کفهایی که از پیش بینی شده ساخته شده باید توجه لازم و کافی به انرژی ذخیره شده در آن و خطرهای ناشی از آن بشود. پ: در صورتی که ماشین آلات برای تخریب ساختمانی که به ساختمانهای دیگر متصل است استفاده می شود باید ابتدا ساختمان مورد تخریب به وسیله ابزار دستی حداقل به فاصله نیم متر از ساختمانهای مجاور مجزا گردد و بعد از آن ماشین آلات برای تخریب استفاده شود. ت: در تخریب سقفها و کفها باید برای جلوگیری از وارد شدن بار یا فشار ضربه به قسمتهای باقیمانده سازه توجه و دقت لازم به عمل آید. ث: در تخریب طاقهای شیروانی یا چوبی باید با رعایت مفاد زیر بند 12 ـ 5 ـ 1 ـ 1 ـ ج شیروانی و خرپاها برداشته شود.

12 ـ 5 ـ 1 ـ 3 ـ تخریب دیوارها تخریب و برداشتن دیوارها باید با رعایت موارد زیر صورت گیرد: الف: هیچ یک از تکیه گاه ها در طبقه ای نباید برداشته شود مگر آن که کلیه قسمتهای طبقه بالای آن قبلاً تخریب و برداشته شده باشد. ب: تمام یا قسمتی از دیوارها باید تا فاصله 3 متری از آنها کلیه سوراخهایی که در کف قرار دارد با رعایت مفاد بند

12 ـ 3 ـ 2 ـ 4 به وسیله مصالح مقاوم پوشانده شود مگر این که در طبقات زیرزمین مطلقاً کارگری کار بکند و راه های ورود به این طبقات مسدود شود. ت: دیوارهایی که برای نگهداری خاک زمین یا ساختمان مجاور ساخته شده است نباید تخریب گردد مگر آن که به وسیله شمع و سپر چوبی یا فلزی محافظت شود. ث: در تخریب دیوار ساختمانهای با استخوان بندی فلزی یا بتنی می توان استخوان بندی فلزی با بتنی را باقی گذارد. ج: در تخریب دودکشهای ساخته شده با مصالح بنایی باید مصالح حاصل از تخریب از داخل دودکش به پایین ریخته شود مگر آن که اطمینان حاصل شود که پرتاب مصالح یا واژگون کردن این نوع دودکشها هیچ گونه خطری در بر ندارد.

12 ـ 5 ـ 1 ـ 4 ـ تخریب استخوان بندی ( اسکلت) در تخریب استخوان بندی ساختمانها لازم است موارد زیر رعایت گردد: الف: در تخریب ساختمانهای فلزی در صورتی که از جراثقال استفاده نشود، لازم است قبل از برداشتن تیرآهنها و ستونها هر طبقه، کف بلافاصله زیر آن با الوار به ضخامت 5 سانتی متر پوشانده شود. تیرآهنهای ناشی از تخریب نیز باید از بالا به زیر انداخته شود. ب: در صورتی که برای تخریب استخوان بندی ساختمان از جراثقال یا وسایل مشابه استفاده شود باید برای حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار و صدمه به اشخاص، ساختمانها، تأسیسات و تجهیزات یا استخوان بندی ساختمان مورد تخریب از طناب هدایت کننده استفاده گردد. پ: در مواردی که از وسایل برشی برای تخریب استخوان بندی فلزی ساختمان استفاده می شود باید ویژگیهای مفاد بند 12 ـ 2 ـ 2 ـ 6 رعایت گردد.

12 ـ 5 ـ 1 ـ 5 ـ مصالح و ضایعات

الف ـ مصالح ساختمانی و ضایعات حاصل از تخریب نباید به طور سقوط آزاد به خارج پرتاب شود مگر این که پرتاب از داخل کانالهای چوبی و فلزی مخصوص این کار انجام گیرد. ب: در صورتی که مصالح و ضایعات قابل اشتعال جدا شده از ساختمان مورد تخریب در همان محل انبار و نگهداری می شود باید وسایل اطفای حریق، متناسب با نوع سوخت به تعداد و مقدار کافی فراهم شود و کارگران به خوبی نحوه استفاده از آن را بدانند. پ: ضایعات به دست آمده از مواد رادیواکتیو، آزبست، مواد سمی یا مواد آلوده کننده باید جدا از بقیه ضایعات به دقت نگهداری و بسته بندی شده، در محل مجاز ریخته شود. ت: مصالح و ضایعات ناشی از تخریب نباید روی کف طبقات به صورتی انباشته شود که از ظرفیت مجار کف طبقه مربوط بیشتر باشد. به علاوه باید از وارد شدن فشارهای افقی ناشی از انبار شدن مصالح و ضایعات به دیوارها نیز جلوگیری شود. ث: حمل مصالح و ضایعات ساختمانی باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 4 ـ 1 ـ 4 ـ پ صورت گیرد.

12 ـ 5 ـ 2 گودبرداری ( عملیات خاکی)

12 ـ 5 ـ 2 ـ 1 ـ کلیات الف: تعریف: عملیات گودبرداری شامل فعالیتهای ساختمانی از قبیل حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب خاکبرداری، خاکریزی، حفاری و پی کنی با وسایل دستی و ماشین آلات مکانیکی، عملیات زیرزمینی و نظایر آن می باشد. ب: قبل از شروع عملیات گودبرداری باید با همکاری سازمانها ذیربط جریان برق، گاز، آب و سایر سرویسهای مشابه در محل گودبرداری قطع گردد و چنانچه محل گودبرداری در نزدیکی و مجاورت یکی از ایستگاه های اصلی خدمات عمومی مانند آتشنشانی باشد باید قبلاً مراتب به اصلاح آن ایستگاه رسانده شود، تا احیاناً در سرویس رسانی عمومی وقفه ای ایجاد نشود. پ: قبل از گودبرداری باید کلیه اشیای زاید از قبیل درخت، تخته سنگ و ضایعات ساختمانی که ممکن است سبب وقوع حادثه ای شود از محل گودبرداری خارج گردد. ت: کلیه افرادی که در عملیات گودبرداری مشغول به کار می باشند، باید طبق قوانین و مقررات مربوط از آموزش و تجربه کافی برخوردار باشند. ث: در صورتی که در عملیات گودبرداری از دستگاه های برقی مانند الکتروموتور برای هوادهی، تخلیه آب و نظایر آن استفاده می شود، این گونه دستگاه ها باید با رعایت مفاد فصل 12 ـ 4 ـ 2 به وسایل حفاظتی مناسب مجهز باشند.

12 ـ 5 ـ 2 ـ 2 ـ حفاری ـ خاکبرداری و خاکریزی الف: در صورتی که حفاری و خاکبرداری در عمق پایین تر از پی ساختمانها و دیوارهای حایل یا سطح معابر عمومی که در مجاورت محل حفاری و خاکبرداری قرار دارد صورت می گیرد باید با توجه به مفاد بند 12 ـ 5 ـ 2 ـ ب اقدامهای لازم برای جلوگیری از خطر ناپایداری آنها به عمل آید. ب: در حفاری و خاکبرداری با عمق بیش از 120 سانتیمتر که خطر ریزش یا لغزش دیوار وجود داشته باشد لازم است تمهیدات لازم ایمنی به عمل آید مگر این که شیب دیواره از زاویه شیب طبیعی خاک کمتر باشد. پ: در حفاری و خاکبرداری در مجاورت بزرگراه های و خطوط راه آهن یا مراکز تولید ارتعاش باید با رعایت مفاد بند 13 ـ 5 ـ 2 ـ 2 ـ ب اقدامهای لازم برای جلوگیری از ریزش یا لغزش دیوار حفاری و خاکبرداری صورت گیرد. ت: بعد از وقوع بارندگی، طوفان، سیل و زلزله باید محل گودبرداری بازدید شود تا در نقاطی که خطر ریزش یا لغزش دیواره وجود دارد با استفاده شمع و سپری یا چوب بست، دیواره تحکیم و تثبیت گردد. ث: برای جلوگیری از بروز خطرهایی نظیر پرتاب سنگ، سقوط افراد، حیوانات، مصالح ساختمانی و ماشین آلات و سرازیر شدن آب به داخل گود و نیز برخورد افراد و وسایط نقلیه با کارگران و وسایل و ماشین آلات حفاری و خاکبرداری باید اطراف محل حفاری و خاکبرداری با رعایت مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 1 به نحو مناسبی حصارکشی و محافظت شود و در مجاورت معابر و فضاهای عمومی با علایم هشداردهنده که در شب و روز قابل رویت باشد مجهز گردد.

12 ـ 5 ـ 2 ـ 3 ـ حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب ( چاه کنی) الف: قبل از آغاز عملیات حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب، به ویژه در حفر چاه های دستی، باید برنامه های لازم در خصوص وجود و کیفیت موانعی از قبیل قنوات قدیمی، پی ها، جنس خاک لایه های زمین و تأسیسات مربوط به آب، برق، گاز، تلفن و نظایر آن به عمل آید و در صورت لزوم با سازمانهای ذیربط تماس برقرار گردد. محل حفاری نیز باید طوری تعیین شود که به هنگام کار خطر ریزش یا نشت قنات و فاضلاب مجاور یا برخورد با تأسیسات یادشده وجود نداشته باشد. ب: به منظور ایجاد تهویه کافی در عملیات حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب باید هر نوع گاز، گرد و غبار و مواد آلوده کننده دیگر که برای سلامتی افراد مضر است از محل کار خارج گردد و در صورت لزوم باید کارگران به ماسک و دستگاه های تنفسی مناسب مجهز شوند تا همواره هوای سالم به ریه آنها برسد. پ: کلیه افرادی که فعالیت آنها به عملیات حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب مرتبط است باید متناسب با نوع کار به وسایل حفاظت فردی مطابق با ویژگیهای فصل 12 ـ 3 ـ 3 مجهز شوند. ت: پس از خاتمه کار روزانه دهانه چاه ها باید به وسیله صفحات مشبک مقاوم و مناسب به نحو مطمئنی پوشیده شود. ث: در عملیات مربوط به چاه کنی با دست باید علاوه بر رعایت موارد فوق و بندهای 12 ـ 5 ـ 2 ـ 2 ـ پ و 12 ـ 5 ـ 3 ـ ت، آیین نامه و مقررات حفاظتی حفر چاه های دستی نیز رعایت شود.

12 ـ 5 ـ 3 ـ 1 ـ بر پایی و نصب اعضای فلزات سازه الف: در موقع نصب و برپایی اعضای فلزی سازه از قبیل ستونها، تیرها، یا خرپاها باید قبل از جدا کردن نگهدارنده ها و رها کردن آنها حداقل نصف پیچ و مهره ها بسته شده یا جوشکاری لازم انجام گرفته باشد قبل از نصب هر عضو سازه ای بر روی عنصر دیگر، عضو زیرین باید صد درصد پیچ و مهره یا جوشکاری شده باشد. ب: در بالابردن تیرآهن و سایر اجزای فلزی باید از ” کابلها” و طنابهای مخصوص استفاده شود به کارگیری زنجیر برای بالا بردن تیر آهن و سایر اجزای فلزی مجاز نمی باشد. پ: از تیر و سایر اعضای فلزی سازه که دارای اتصال دهنده های برشی بتنی می باشد نباید به عنوان راه عبور استفاده شود مگر این که روی آنها به وسیله الوارهای چوبی با رعایت مفاد بند 12 ـ 3 ـ 2 ـ 4 پوشانده شود. ت: استفاده از دستگاه ها جوشکاری و برش برای نصب و برپایی اعضای فلزی سازه باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 4 ـ 1 ـ 2 صورت گیرد. وسایل بالابر و سایر وسایل و تجهیزاتی که در برپایی و نصب اجزای سازه های فلزی مورد استفاده قرار می گیرد باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 4 ـ 1 ـ 3 انجام شود. ث: در موقع بارندگی و روزش بادهای شدید باید از نصب و برپایی اعضای فلزی سازه جلوگیری شود. ج: در برپایی، نصب و انجام سایر کارهای فلزی باید وسایل حفاظت فردی از قبیل: کلاه ایمنی، کمربند ایمنی، عینک حفاظت و دستکش حفاظتی با رعایت مفاد بندهای 12 ـ 3 ـ 3 ـ 2، 12 ـ 3 ـ 3 ـ 10، 12 ـ 3 ـ 3 ـ 4 و 12 ـ 3 ـ

3 ـ 5 مورد استفاده قرار گیرد. چ: بر پایی و نصب و سایر کارهای فلزی باید توسط اشخاص ذیصلاح صورت گیرد.

12 ـ 5 ـ 3 ـ 2: اجرای سازه های بتنی الف: کلیه الوارها، تخته ها و شمعهای چوبی یا پانلها، شمعها و پایه های فلزی که برای قالب و شمع بندی و مهار کردن در کارهای بتنی. طراحی و به کار گرفته می شود باید دارای ضریب ایمنی حداقل 2.5 نسبت به بارهای وارد باشد و بر اساس توصیه های سازندگان آنها مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که از تخته و الوار برای قالب بندی چوبی استفاده می شود باید مفاد بند 12 ـ 2 ـ 2 ـ 8 رعایت گردد. ب: در کارهای بتنی وسایلی از قبیل جکها، گیره ها، قیدها، تیر، الوار یا پایه های قابل توسعه که به طور شمع بندی و پایه گذاری و مهار کردن مورد استفاده قرار می گیرد باید با ضریب ایمنی بارگذاری حداقل 2.5 طراحی و ساخته شود. پ: بستن آرماتور و قالب و همچنین ساختن و جا دادن بتن و برداشتن قالب باید توسط اشخاص ذیصلاح صورت گیرد. ب: قالب بتن باید قبل از بتن ریزی توسط مهندس ناظر بازدید شود و نسبت به استحکام آن اطمینان حاصل شود و در موقع بتن ریزی فرو نریزد. در موقع برداشتن قالبها باید احتیاطهای لازم به منظور حفاظت کارگران از خطر احتمالی ناشی از سقوط بتن یا قالبها به کار رود. ث: هیچ گونه بارگذاری اضافه بر آن چه که در طراحی به عنوان بار؟؟ منظور شده است نباید انجام شود مگر این که اجرای قالبها، شمعها، پایه ها و مهارهای آن متناسب با بار اضافی تقویت گردد به طوری که ضریب ایمنی بارگذاری کمتر از 2.5 نشود. ج: در هر کارگاه ساختمانی باید با کسب نظر از مهندس نظار جدولی مخصوص طراحی و اجرا شامل اطلاعات زیر برای کارهای قالب بندی تهیه و در محل کار نصب گردد. ابعاد و اندازه و مشخصات مصالح قالبها، فاصله اعضای اصلی، مهارها یا شمعها، وزن بتون، بار زنده وارد در متر مربع سطح قالب و ضریب ایمنی بارگذاری. چ: وسایل حمل و جا دادن بتن و همچنین سایر وسایل و تجهیزاتی که در کارهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرد باید مفاد بخش 12 ـ 4 را برآورده سازد. ح: کلیه اشخاصی که در امر ساخت، حمل و ریختن بتن اشتغال دارند باید به پوتین و دستکش حفاظت مطابق مفاد بندهای 12 ـ 3 ـ 3 ـ 3 و 12 ـ 3 ـ 3 ـ 5 و کلاه ایمنی مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 3 ـ 2 مجهز باشند. کارگرانی که در ارتفاع بیش از 3 متر از کف به بستن آرماتور و قالب یا ریختن بتن مشغول هستند باید به کمر بند ایمنی مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 3 ـ 10 مجهز شوند. در قسمتی که بتن ریخته می شود برای جلوگیری از سقوط افراد یا وسایل و ابزار کار به محل بتن ریزی باید موانعی تعبیه گردد. خ: کارگرانی که به طور مداوم با سیمان ( یا آهک و گچ) کار می کنند یا افرادی که در اندود یا چکشی کردن بتن فعالیت دارند باید در هنگام کار به ماسک حفاظتی مطابق مفاد بند 12 ـ 3 ـ 3 ـ 9 و عینک و دستکش حفاظتی مطابق مفاد بندهای 12 ـ 3 ـ 3 ـ 4 و 12 ـ 3 ـ 3 ـ 5 مجهز شوند.

12 ـ 5 ـ 3 ـ 3 ـ تأسیسات حرارتی و برودتی الف: کلیه عملیات اجرایی مربوط به تأسیسات حرارتی و برودتی باید با رعایت ضوابط و مقررات تأسیسات برودتی و حرارتی ( مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمانی ایران) صورت گیرد. ب: در مواردی که هنگام عملیات اجرایی مربوط به تأسیسات حرارتی و برودتی برای جوشکاری و برش از گاز و الکتریسیته استفاده می شود رعایت مفاد بند 12ـ 2 ـ 2 ـ 6 الزامی می باشد. پ: نصب و راه اندازی دیگهای بخار و آب گرم باید با رعایت آیین نامه حفاظتی مولد بخار و دیگهای آب گرم و مفاد بند

12 ـ 2 ـ 2 ـ 6 الزامی می باشد. ت: لوله کشی گاز و نصب تأسیسات و تجهیزات مربوط به آن باید با رعایت استاندارد و آیین نامه های شرکت ملی گاز ایران و مبحث لوله کشی گاز ( مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمانی ایران) صورت گیرد.

12 ـ 5 ـ 3 ـ 4 ـ سیم کشی و نصب تأسیسات و تجهیزات برقی الف: سیم کشی، نصب کلیدها و تابلوها و وسایل و تجهیزات برقی باید با رعایت ضوابط و مقررات تأسیسات برقی ( مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمانی ایران) و مفاد بندهای 12 ـ 5 ـ 3 ـ 5 و 12 ـ 2 ـ 2 ـ 11 ـ ت و با استفاده از وسایل حفاظت فردی مربوط صورت گیرد.

12 ـ 5 ـ 3 ـ 5 ـ سیم کشی برای استفاده های موقت: الف: کلیه سیم کشی هایی که برای استفاده های موقت انجام می شود باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث تأسیسات برقی ( مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمانی ایران) و موارد زیر توسط اشخاص ذیصلاح صورت گیرد. ب: برای جلوگیری از ازدیاد و پراکندگی سیمهای آزاد متحرک باید به تعداد کافی پریز در محلهای مناسب نصب شود تا بتوان از آنها استفاده نمود. پ: سیم کشی برای استفاده های موقت در صورت امکان باید در ارتفاع حداقل 2.5 متری از کف نصب شود در غیر این صورت باید طوری نصب شود که از آسیبهای احتمالی محفوظ بماند. ث: در مدار جریان الکتریکی باید وسایلی از قبیل فیوز پیش بینی شود تا در صورت بروز نقصی که اتصال جریان به زمین را موجب می شود، تمام مدار یا قسمت معیوب آن را قطع کند. در مدت تعمیر مدار باید آن را به وسیله کلید از منبع جریان قطع و به زمین متصل نمود و در صورت لزوم باید بین سیمهای شبکه نیز اتصال مستقیم برقرار کرد.

12 ـ 5 ـ 3 ـ 6 ـ عایق کاری و آسفالت: پخت قیر و آسفالت و استفاده از آنها در عملیات ساختمانی باید با رعایت مفاد بند 12 ـ 2 ـ 4 ـ صورت گیرد.

12 ـ 5 ـ 3 ـ 7 نماسازی ساختمان الف: در مواردی که برای نماسازی از داربست و نردبان استفاده می شود باید این کار با رعایت مفاد فصلهای 12 ـ

4 ـ 3 و 12 ـ 4 ـ 4 صورت گیرد. ب: نصب پلاک سنگی روی نمای ساختمانهای مشرف به معابر و فضاهای عمومی ممنوع می باشد مگر این که داخل پیچ و مهره شود یا با سیم به یکدیگر و به بدنه ساختمان متصل شده باشد.